تصاویری برای از بین بردن حیا و غیرت

داشتن رابطه مجازی در بسترهای مختلف از جمله اینترنت یکی از این گونه بسترهای ارتباط است؛ ارتباط مجازی اینترنت در قالب چت روم‌ها شبکه‌های اجتماعی و نرم افزارهای ارتباطی متنی و تصویری در دستگاه‌های قابل حمل. در این بین ارتباط تصویری در سال‌های اخیر رویکرد ارتباطی خوب و جذابی داشته است.

نیاز به ارتباط داشتن و استفاده از قالب تصویر برای برقراری ارتباط ریشه‌ای عمیق در تاریخ بشریت دارد. شاید اگر بخواهیم از انسان‌های اولیه و راه‌های برقراری ارتباط و تعامل آن‌ها با یکدیگر صحبت کنیم بتوانیم از تکنولوژی‌های دود، کبوتر، تصویرگری و نقاشی و حکاکی روی سنگ یاد کنیم. این‌ها همه و همه نمادهای تصویری برای برقراری ارتباط است؛ این‌ها تا قبل از آمدن صنعت کاغذ و چاپ است و حتی کشف انرژی در الکتریسیته و آمدن رسانه‌های دیداری و شنیداری مثل تلویزیون.

نرم‌افزارهای موبایل یا اپلیکیشن‌ها یکی از ابزارهای جدید ارتباط مجازی و اجتماعی هستند که این روزها کمتر کسی را می‌بینیم که از این ابزارها استفاده نکند. در این بین اپلیکیشن اینستاگرام یکی از این نرم افزارها و شبکه‌های اجتماعی موبایلی (همراه) است که کاربران از طریق به اشتراک گذاشتن تصویر به انتقال محتوا و پیام خود می‌پردازند. در این یادداشت به بررسی برخی از موارد مرتبط با دنیای اینستاگرام و اینستاگرام بازها می‌پردازیم.

اینستاگرام چیست؟

اینستاگرم در واقع شبکه اجتماعی است که بر پایه اشتراک تصویر برنامه ریزی شده است. این شبکه اجتماعی که در قالب برنامه کاربردی (اپلیکیشن) ساخته شده در اکتبر ۲۰۱۰ راه‌اندازی شد. ب عد از گذشت دو سال از عمر آن فیس بوک در آوریل ۲۰۱۲، اینستاگرم را به مبلغ یک میلیارد دلار خریداری کرد.

در ابتدا این نرم افزار فقط بر روی سیستم‌های عامل آی اُ اس (اپل) اجرا می‌شد و بعد از مدتی گوشی‌هایی با سیستم عامل اندروید نیز از این نرم افزار پشتیبانی می‌کردند. برخی معتقدند از زمانی که دارندگان تلفن‌های آندروید هم به جمع کاربران اینستاگرم پیوسته‌اند، روزانه یک میلیون نفر به مشترکان این شبکه افزوده شده است.

کار اصلی اینستاگرام به اشتراک گذاشتن عکس بود و بعد از مدتی با افزایش اشتیاق کاربران برای استفاده از این سرویس‌ها انتشار فیلم به مدت کوتاه هم به قابلیت این نرم افزار افزوده شد. این نرم افزار محاسنی دارد که آن را کاربر پسند می‌کند.

برخی خصوصیت‌ها که باعث ایجاد علاقه در بین کاربران و نرم افزار می‌شود. کاربران اینستاگرام برای پست کردن عکس، به اشتراک‌گذاری یا حتی لایک زدن هیچ فشاری را احساس نمی‌کنند، در این نرم افزار شما می‌توانید بدون این‌که کسی متوجه شود تنها مشاهده‌گر باشید، وارد یک بحث شوید یا بحثی را ترک کنید.

از جمله دیگر نکات بسیار مهم در این نرم افزار قابلیت های ویرایشی است. این قابلیت‌ها به‌طور غیر قابل وصفی از یک عکس کم کیفیت موبایل یک اثر هنری می‌سازند. این نرم افزار به همراه چند نرم افزار مکمل مانند اینستا کالج و کالر افکت با قابلیت شخصی سازی نسبتاً اندکی که ارائه می‌دهد، عکس‌های گرفته شده توسط تلفن‌های همراه هوشمند را تبدیل به عکس‌های تهیه شده با «اینستاماتیک» شرکت کداک و «پلوراید» می‌کند و با پوشاندن عیب‌هایی مانند «خطاهای لنز» و «ثبت جزئیات» که در اغلب دوربین‌های تلفن‌های همراه قابل مشاهده است، عکسی را ارائه می‌دهد که نسبت به نمونه اولیه قابل توجه‌تر می‌باشد.

کاربری اینستاگرام

این نرم افزار یکی از خاصیت‌هایی که دارد کاربر پسند بودن است (یوزر فرندلی) برای این که دسترسی به منوهایش آسان است و کاربرد پیچیده ای ندارد. توانایی و استعداد خاصی برای استفاده از این نرم افزار نیاز نیست و ضمن این که تغییرات و اثرگذاری شگرف در منوهایی قرار دارد که همه‌شان نمایه سریع (شورت کات) هستند.

در این نرم افزار شما بعد از نصب می‌توانید دوستانتان را که به نحوی، اعم از دفترچه تلفن گوشی و یا شبکه‌های اجتماعی دیگر به این شبکه متصل‌اند شناسایی کرده و دنبالشان کنید. در این نرم افزار شما می‌توانید کسانی را که دنبال تان می‌کنند فیلتر کنید.

شما برای دنبال کردن دیگران هیچ گونه الزام و اجباری ندارید و هیچ پیشنهادی برای دنبال کردن هم دریافت نمی‌کنید. در بخش رویدادها شما می‌توانید آخرین رویدادهای مرتبط با خودتان اعم از نشان شدن (تگ شدن)، پسندیده شدند (لایک خوردن) و مورد خطاب قرار گرفتن(منشن) شدن خودتان و سایر کسانی که شما آن‌ها را دنبال می‌کنید مطلع شوید. یکی دیگر از قابلیت‌های این نرم افزار برای کاربر، محدود کردن کسانی است که می‌خواهد تصویری را با آن‌ها به اشتراک بگذارد.

توهم بزرگِ منم عکاسم!

این نرم افزار بیشتر در موبایل‌ها قابل استفاده است و همین ویژگی به یکی از عوامل دسترسی و کاربری راحت آن منجر شده است. دستگاه‌های تلفن همراه هوشمند به واسطه کم وزن بودن و کم حجم بودن خود این امکان را به وجود می‌آورند کاربر زمان بیشتری از روز را با آن‌ها سپری کنند. به این ترتیب و با ادغام شدن با دستگاه تلفن همراه که نیاز ارتباطی هر روز و هر ساعت است، کاربر می‌تواند از زمان‌های اندک و غیر پیوسته استفاده کرده و از امکانات تلفن هوشمند خویش استفاده کند.

در نتیجه اینستاگرام به وسیله محدود کردن انتخاب‌های کاربر، این امکان را برای وی به وجود می‌آورد که با صرف زمان اندک، ویرایشی «جذاب» از لحاظ بصری به وجود آورد که نمونه خام آن عکس فاقد چنین جذابیت‌هایی است. مسئله اصلی به دست‌آوردن «جذاب‌ترین» نتیجه در «کمترین» زمان است و «فرآیند» طی شده تا رسیدن به عکس نهایی اهمیت بسیار اندکی دارد. ممکن است که نتیجه نهایی برای کاربران اهمیت بسیار بیشتری نسبت به فرآیند طی شده داشته باشد اما اثرات مخربی بر نگرش فرد به مقوله عکاسی و به ویژه عکس به مثابه اثر هنری دارد که با وجود آمدن امکان به اشتراک‌گذاری عکس در شبکه اجتماعی «اینستاگرام» از سال ۲۰۱۲ شدت یافته است. در این نرم افزار هر فرد آماتور و بی تخصصی می‌تواند با عکس‌هایی که با موبایل‌های کم کیفیت با شفافیت پایین گرفته شده آثار زیبایی خلق کند و توهم عکاسی را در خود تقویت کند.

من الان اینجام

بیراه نیست اگر بگوییم که این روزها هیچ چیزی از اطلاعات شخصی و حریم افراد دیگر حد و مرزی برای خودش ندارد، از خوردنی‌ها و پوشیدنی‌ها گرفته تا پدیده‌های دیگر. این که هر کسی که در شبکه‌های اجتماعی است چه می‌کند کجا می‌رود و به چه چیزی علاقه‌مند‌است فوراً ظهور و بروزش در این شبکه‌ها وجود دارد.

رخی معتقدند در آینده مردم نیاز بیشتری به برقراری تماس تصویری با یکدیگر احساس خواهند کرد. این که بخواهند با تصویر از حال یکدیگر مطلع شوند. بخواهند به طور فزاینده‌ای تجربیاتشان را با دیگران از طریق ارسال تصویر به اشتراک می‌گذارند. هدف نهایی این کار گزارش دادن زندگی افراد به دوستانشان است و جایگزین خاطرات مشترک خواهد بود. یکی از مواردی که بسیار زیاد در کاربران این نرم افزار مشاهده شده است برونگرایی حاد است، از خرید کردنشان گرفته تا غذایی که می‌خورند و لباس‌هایی که می‌پوشند. یعنی اگر شما به طور خاص دنبال کننده یک شخصیت باشید در حالی که در حقیقت هیچ آشنایی با او نداشته باشید، بر اساس همین تعامل تصویری یک شناخت نسبی و ضمنی درست یا غلط از او در ذهن تان شکل خواهد گرفت. این که به چه خوردنی‌هایی علاقه‌مند است، از چه مدل‌هایی برای پوشش اش استفاده می‌کند در چه برنامه‌هایی شرکت می‌کند و در برخی از موارد حتی می‌دانید سلیقه‌اش در محیط کار و منزل برای چیدمان چگونه است.

عده ای هم به طور خاص از کارهایی می‌گویند که انجام می‌دهند و مسافرت‌هایی که می‌روند. مثلاً به اشتراک گذاشتن تصویرهایی در لحظه از اماکن زیارتی و سیاحتی گرفته تا مراکز خرید.

همه چیز برای همه کس

شاید یکی از مواردی که به‌طور محسوس همه کاربران اینستایی از آن مطلع نباشند، اتصال مستقیم این نرم افزار به گوگل مپ یا لوکیشن است. این‌که این نرم افزار در هر حال به محض اتصال مکان حضور فرد را نشان می‌دهد و محل عکاسی در هر حال مشخص و معین است. این خاصیت را می‌توانید در کنار خرید این شبکه اجتماعی توسط فیس‌بوک است کنار هم بگذارید. این‌که اطلاعات شما در هر حال در هر حال مخابره شدن است.

این که شما تیک لوکیشن را در تنظیمات بردارید ظاهری است که شما در امنیت قرار می‌دهد ولی در واقع این‌طور نیست. نرم افزارهای مکمل اینستایی که این روزها کم هم نیستند یکی دیگر از ابزارهای بدون حریم کردن کاربران هستند که امکان دانلود تصویر اصلی و چت را هم برای کاربران فراهم می‌کنند. در خصوص داشتن حریم یکی از تمهیدات بعضاً ناشیانه ای که کاربران برای خودشان می‌اندیشند و با این تصور تصاویر شخصی خود را به اشتراک می‌گذارند پرایوت کردن است. این‌که کاربر دسترسی به خودش و تصاویرش را منوط به مجوز خود می‌دانند. اما این موضع هم نمی‌تواند حاشیه امنی برای مخاطب باشد.

من هم هستم / من را ببین

داشتن تعاملات اجتماعی به صورت مجازی آسیب‌ها و منافع مختلفی دارد اما یکی از بزرگ‌ترین آسیب‌هایی که به طور مشترک در مورد همه این شبکه‌ها وجود داشته و مورد بحث بوده است و بعضاً روانشناسان به عنوان یکی از آسیب‌های جدی از آن یاد کرده‌اند، پر کردن خلاءهای زندگی حقیقی است.

این که کاربر بخواهد در قالب چهره مجازی‌اش که عموم دوستان مجازی از آن بی‌اطلاع‌اند خود را در پس یک چهره مجازی پنهان کند. یکی از خاصیت‌های این شبکه‌های مجازی این است که شناخت افراد صرفاً و صرفاً از طریق داده‌هایی که خود کاربر می‌دهد اتفاق می‌افتد. در حالی که در عالم واقعیت واکنش‌های شخص در موقعیت‌های مختلف و در دیداری‌های حضوری قابل بررسی است و این امر به شناخت وی کمک می‌کند. در اینستاگرام کاربر می‌تواند علائق خود را که به صورت عقده‌های پنهان در خود وجود دارد به عنوان واقعیت نشان دهد و بخواهد که میزان محبوبیتی و مفید بودی که در واقعیت برایش مانند آرزویی دست نیافتنی یا سخت است در این دنیای مجازی و از پشت صفحه الکترونیکی (ال‌سی‌دی موبایل) نشان دهد. او از تصاویر و مکان‌هایی برای نشان دادن خودش استفاده می‌کند که دوست دارد باشد و دیده شود. بسیار مواردی بوده‌اند که بعد از آشنایی مجازی در دیدارهای حقیقی با یک شخصیت کاملاً متناقض از شخصیت مجازی مواجه شده‌اند.

ترویج بی دینی

یکی از مواردی که متاسفانه در بین شبکه اجتماعی، به خصوص شبکه‌هایی که قابلیت انتشار تصویر دارند، رواج دارد؛ انتشار تصاویر خانوادگی و بعضاً بدون حجاب است. این که خانم‌ها به بهانه‌هایی مانند تولد، عروسی و پارتی‌هایی که برگزار می‌کنند، تصاویر این مراسم‌ها را منتشر می‌کنند. ترویج این نوع از انتشارها به طوری گسترش یافته که قبح و زشتی این جریان از بین رفته است.

با توجه به این که در اینستاگرام از روی شماره‌های دفتر تلفن هم می‌توان دوستان را یافت، گاهی با همکاران یا آشنایانی مواجه می‌شویم که تصاویرشان را بدون هیچ گونه حجابی منتشر کرده‌اند. متاسفانه بخشی از این افراد از روی سادگی با تصور این که دسترسی‌شان را خصوصی کرده‌اند باز هم تصاویر خصوصی و خانوادگی شان را منتشر می‌کنند این در حالی است که که با یک شات ساده می‌توان تصاویرشان را باز نشر کرد و....

یکی از آفت‌های دیگر این شبکه زیاد شدن تبلیغات در آن است، به طوری که صفحاتی که تعداد دنبال کننده‌های آن زیاد می‌شود، با دریافت هزینه تبلیغ دیگر صفحات را انجام می‌دهند. در این تبلیغات بعضی از موارد نا به هنجار و مروج بی بند و باری دیده می‌شود. مثلاً صفحاتی که فروشنده لباس زیر و لباس‌های خواب برای بانوان است، در این صفحات ادمین با انتشار تصاویر عریان یا نیمه عریان زنان به تبلیغ لباس‌های مد نظرش می‌پردازد.

صفحه‌هایی که تبلیغات آتلیه‌های عروس است گروه دیگر از این صفحات است. در این صفحات تصاویر بسیار زیاد و بعضاً زننده ای از عروس با آرایش کامل و لباس‌های کاملاً عریان وجود دارد. در این صفحه‌ها تصاویر نمادینی از تعامل زن و مرد (عروس و داماد) در حالت‌هایی مانند معاشقه هم دیده می‌شود. تصور کنید یک مخاطب با توجه به میزان زمان گذاری‌اش در این شبکه مجازی به کرّات با این دست تصاویر مواجه می‌شود. تصاویری که در ناخودآگاه ذهن مخاطب اثرگذاری زیادی دارد، این اثرگذاری کار را به جایی می‌رساند که دیگر قبح و زشتی برایش ندارد. همین عادی شدن زمینه ارتکاب به گناهانی می‌شود که شاید تا پیش از آن مخاطب هیچ توجهی به آن نداشته است.

حرف آخر

چند سال قبل و در هنگام ورود اینترنت به کشور عده‌ای از کارشناسان از نگرانی‌هایشان برای نداشتن حریم و محدوده برای زندگی خصوصی هشدار داده بودند. حریم و محدوده شخصی کسانی که از اینترنت استفاده می‌کنند، از اطلاعات شناسنامه‌ای و راه‌های ارتباط گرفته تا ریشه‌ها و شناسایی روابط خانوادگی.

بیراه نیست اگر بگوییم که شبکه‌های اجتماعی دیگر چیزی به اسم حریم خصوصی را بی‌معنی کرده‌اند. این که در برخی از موارد خود کاربر می‌خواهد اطلاعاتش را فریاد بزند یا این که بر اساس اتفاقی توسط آشنا یا دوستی اطلاعات و رویدادهای زندگی‌اش بر بستر اینترنت پهن می‌شود همه‌وهمه تنها یک نتیجه دارد و آن هم نداشتن حریم است. اینکه کاربر اینستا گرام عکس‌های تولد خودش یا دوستی را به طور کاملاً آزادانه و بدون پوشش مناسب منتشر کند و یا این که همسری به هر بهانه ای حتی علاقه زیاد تصاویر دو نفرشان را بر بستر اینترنت منتشر کند همه و همه نشانه‌های نداشتن حریم است . این که شما دوستان و آشنایان حقیقی‌تان را در دنیای مجازی به نحو دیگری می‌بینید و بعد از مدتی به این دیدن‌های متنوع عادت می‌کنید. همه این‌ها باعث می‌شود که دیگر نتوانید حریمی برای شخص مقابل قائل باشید.

بدیهی است با توضیحاتی که داده شد، عملاً شناخت‌هایی که به وسیله این نرم‌افزارها و در بسترهای مجازی شکل می‌گیرد شناخت صحیحی نبوده و غیرقابل اعتماد است. ضمن این‌که نمی‌توان گفت همه کسانی که از این شبکه‌ها استفاده می‌کنند و کاربر این نرم‌افزار هستند، الزاماً استفاده غیر صحیحی نمی‌کنند. عده از کاربرها نیز از این نرم افزار استفاده بهینه دارند. مثلاً برخی از شرکت‌ها و مؤسسات به تبلیغ محصولات و فعالیت‌هایشان می‌پردازند. یا این که برخی به عنوان ابزار تبلیغ برای برنامه‌ها و عقایدشان از این نرم‌افزار استفاده می‌کنند. منبع: فرهنگ نیوز