شمانیوز
شما نیوز

یک گام به عقب

شبکه مردمی اطلاع رسانی(شمانیوز): چند روز پیش مهمان برنامه طلوع دانش در سازمان صداوسیما بودم. این برنامه که از شبکه چهار سیما پخش شد، تلاش می‌کرد بدون هیچ‌گونه سو گیری به موضوع شبکه‌های اجتماعی بپردازد.

هر چند من در سال های گذشته از طرفداران گسترش شبکه های اجتماعی اینترنتی بودم، اما اخیرا با تولد شبکه های اجتماعی موبایلی و گسترش این شبکه های متفاوت اجتماعی، با یافته هایی مواجه شده ام که باعث تردید در نحوه گسترش شبکه های اجتماعی شده است، خصوصا که گسترش شبکه های اجتماعی موبایلی در ایران با سرعت تمام و بدون توجه به موضوع سواد رسانه ای باعث بروز و ظهور ناهنجاری هایی در سطح جامعه شده است. همین امر باعث شد در این برنامه از واژه بحران سازی شبکه های اجتماعی استفاده کنم. بگذارید با مثالی این تعبیر را بازتر کنم: زمانی که برخی دوستان مرا به عضویت گروه هایی در شبکه های اجتماعی موبایلی درمی آورند، عموما با چند گرایش روبه رو می شوم.

گروه اول کسانی هستند که در این شبکه ها صرفا به دنبال سرگرم شدن یا سرگرم کردن هستند. این گروه هیچ برنامه ای برای پیشرفت خود و جامعه ندارند و تنها به ارسال اشعار معمولا عاشقانه یا طنز، تصاویر، فیلم ها و مطالبی فکر می کنند که دیگران را به سمت خود جذب کنند و لایک های بیشتری دریافت کنند.

این افراد از نظر خود بسیار پرمشغله هستند، در حالی که در واقعیت خود را به لایک دیگران گرفتار و بلکه معتاد کرده اند. البته لایک شناسی در شبکه های اجتماعی مقوله ای است که باید در فرصتی مناسب و به شکل موسع به آن پرداخت.

گروه دوم کسانی هستند که با اهداف سیاسی در شبکه های اجتماعی حضور دارند و معمولا به طور یک طرفه پیام خود را منتشر می کنند و هر گاه با نظر مخالف مواجه می شوند به رسم مرسوم ما ایرانی ها مخالف را به هزاران برچسب که بهترین آن نادانی است، متهم می کنند.

گروه سوم افرادی هستند که قبلا با یکدیگر در محیط های اداری، دانشگاهی و... سروکار داشته اند و با حفظ حرمت یکدیگر به ارسال مطالب ظاهرا مفید اکتفا می کنند که این مطالب مفید هم اکثرا کپی پیست بوده و هیچ تاثیری در دانش اعضای گروه ندارد و بهترین فایده چنین گروه هایی این است که انسان دوستان گذشته اش را به یاد می آورد.

همین و بس! البته ممکن است تقسیم بندی کامل تری هم بتوان از مخاطبان شبکه های اجتماعی موبایلی ارائه داد، اما مورد اشاره نگارنده این است که ما ایرانی ها خیلی به ندرت از شبکه های اجتماعی برای امور مفید استفاده می کنیم.

این در حالی است که در سایر نقاط جهان شبکه های اجتماعی موبایلی کاربردهای بسیار مفیدی دارد. برای نمونه در همین آفریقا که برخی از ما انگاره ای نامناسب از آن داریم، کشوری وجود دارد به نام غنا.

شاید برای شما جالب باشد که پیگیری مسائل مرتبط با فعالیت های کلاسی و دانشجویی مهم ترین اولویت استفاده دانشجویان غنایی از واتس آپ است (Tawiah & Nondzor: 2014) یا در رومانی پژوهش دیگری انجام شده است که 30 درصد دانشجویان در آن اظهار کرده اند استفاده از شبکه های اجتماعی باعث افزایش قدرت خلاقیت و انگیزه های پژوهشی آنها شده است (Grosseck&Bran&Tiru,2011:1428)حالا در ایران اوضاع چطور است؟ غیر از این است که به ندرت و خیلی خیلی محدود با گروه هایی مواجه می شویم که اعضای آن دارای انگیزه های علمی باشند؟ حتی می خواهم پا را فراتر بگذارم و بگویم بسیاری از ناکامی های نسل جدید امروز چه در روابط عاطفی و چه در پیشرفت تحصیلی ناشی از نحوه حضور آنها در شبکه های اجتماعی موبایلی است. حالا راه حل چیست؟ طبیعتا دو راه وجود دارد.

یک راه بالا بردن سواد رسانه ای جامعه ایرانی در ارتباط با شبکه های اجتماعی اینترنتی و موبایلی و در عین حال معرفی الگوهای مناسب استفاده از شبکه های اجتماعی نظیر تشکیل اتاق های فکر، گروه های علمی و... با هدف افزایش خلاقیت و مدیریت دانش است و یک راه هم مسدودسازی این گونه شبکه های اجتماعی است.

این که در آینده چه اتفاقی خواهد افتاد بستگی به انتخاب جامعه ایرانی دارد. اگر جامعه ایرانی در شبکه های اجتماعی همچنان گام های خود را به عقب بردارد و دولت و مردم تدبیری برای بالا رفتن سواد رسانه ای نداشته باشند، طبیعتا هیچ فرد یا گروهی راضی به بحران های امروز ناشی از شبکه های اجتماعی نیست و البته اگر در نقطه مقابل آموزش و پرورش، وزارت علوم، تحقیقات و فناوری، سازمان فناوری اطلاعات و وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی راهکارهایی برای توسعه سواد رسانه ای در ایران بیندیشند، می توان به مدیریت دانش و پرورش خلاقیت از مسیر شبکه های اجتماعی امیدوار بود.

محمدصادق افراسیابی - پژوهشگر مطالعات فرهنگی و مدرس دانشگاه

آیا این خبر مفید بود؟
بر اساس رای ۰ نفر از بازدیدکنندگان
جهت مشاهده نظرات دیگران اینجا کلیک کنید
copied