جزئیات نظام رتبه‌بندی معلمان و فرهنگیان

هدف از اجرای این طرح ایجاد انگیزه، کارایی معلمان و ارتقای سطح کیفی خدمات آموزشی بود. در این طرح بر حفظ و ارتقای توانمندسازی فردی، توانایی‌های عملکردی و بهره‌وری تاکید شده بود.

تاکنون میزان موفقیت این طرح در مورد پارامترهای ذکر شده مورد ارزیابی و قضاوت قرار نگرفته است اما، با مشاهده وضعیت فعلی نظام آموزشی و نیز میزان رضایتمندی کارکنان می‌توان ادعا کرد که طرح مسیر ارتقای شغلی معلمان به اهداف مورد نظر نرسیده است . در اردیبهشت سال 92 دبیرکل شورای‌عالی آموزش و پرورش با اعلام جزئیات نظام رتبه‌بندی معلمان، گفت: آموزش و پرورش برای رتبه‌بندی معلمان چهار درجه را به شورای‌عالی انقلاب فرهنگی پیشنهاد کرده که این امر بررسی می‌شود. نظام رتبه‌بندی معلمان، معلمان را در چهار مرتبه مربی معلم، استادیار معلم، دانشیار معلم و استاد معلم  طبقه‌بندی کرده است. همچنین منابع اعتباری لازم برای اجرای نظام رتبه‌بندی حرفه‌ای معلمان باید به‌گونه‌ای پیش‌بینی شود که حقوق و مزایای آنها از ۸۰ درصد مجموع حقوق و فوق‌العاده‌های کارکنان مشابه مشمول اعضای هیات علمی دانشگاه‌ها کمتر نباشد.

اهداف نظام رتبه‌بندی معلمان به شرح زیر بیان شده است: افزایش انگیزه و کارایی معلمان در انجام وظایف و اثربخشی فعالیت‌های آنها برای شکوفاشدن شایستگی‌های دانش‌آموزان، ارتقای منزلت اجتماعی و صلاحیت علمی و مهارت‌های حرفه‌ای معلمان و بالابردن سطح معیشت‌ آنها، توسعه مشارکت معلمان در فرآیند بهسازی برنامه‌های آموزشی، پژوهشی، تربیتی و فرهنگی، سنجش مستمر صلاحیت‌های تخصصی و حرفه‌ای معلمان، ایجاد انگیزه در زمینه‌سازی برای مشارکت و دخالت دانش‌آموز در امر تعلیم و تربیت، بهبود و ارتقای کیفیت تعلیم و تربیت و ایجاد رابطه بین درجه کارایی و میزان پرداخت.

برای رسیدن به یک نظام آموزشی حرفه‌ای باید «معلم حرفه‌ای» تربیت کرد. «معلم حرفه‌ای» بر اساس دانش، تخصص و تجربیات مربوط و در یک فرآیند رقابتی وارد چرخه آموزش می‌شود. درست است که طراحی و اجرای نظام رتبه‌بندی معلمان بر اساس سند تحول بنیادین صورت می‌گیرد اما سازوکار اجرای این نظام  قبلا از سند مذکور حذف شده است! «سازمان نظام معلمی» باید عهده‌دار اجرای نظام رتبه‌بندی معلمان و تنها مرجع صدور صلاحیت‌های حرفه‌ای و تخصصی برای تدریس و حرفه معلمی باشد.

سازمان نظام معلمی باید ساختاری «مستقل و حتی غیردولتی» داشته باشد تا بتواند به وظایف حرفه‌ای و ذاتی خود عمل نماید.

سپردن اجرای نظام رتبه‌بندی معلمان به «گروه‌های آموزشی» و حتی گروه‌های مشابه، فلسفه اجرای نظام رتبه‌بندی معلمان را با چالش‌های اساسی روبه‌رو کرده و در بهترین حالت  سرنوشتی بهتر از طرح مسیر ارتقای شغلی معلمان نخواهد داشت! متاسفانه برخی از مسئولان وزارت آموزش و پرورش از سر ناچاری و حتی در برابر فشار افکار عمومی معلمان برای پرداخت مطالبات آنان آدرس «رتبه‌بندی معلمان» را می‌دهند و این بزرگ‌ترین اشتباه درمورد طرحی است که قرار است روی معیارهای کیفی و درونی آموزش و پرورش متمرکز شود. گره زدن نظام رتبه‌بندی معلمان با معیشت آنان، رویکردی نادرست و غیرعلمی است. اگر قرار است درمورد معیشت معلمان و اقتصاد آنان کاری صورت گیرد  بهتر است به همان قانون مدیریت خدمات کشوری و قوانین مصوب قبلی مراجعه شود.

موارد و فصولی که برای کارمندان دولت اجرا می‌شود- مانند بندهای 5 و 10 ماده 68 قانون مدیریت خدمات کشوری، تفاوت تطبیق، فوق‌العاده کلانشهرها، کمک‌های رفاهی کارمندان  شامل کمک هزینه روزانه مستقیم یا غیرمستقیم غذا برای کارمندان، کمک هزینه مستقیم یا غیرمستقیم مهدکودک برای کارمندان اناث، کمک‌هزینه مستقیم یا غیرمستقیم ایاب و ذهاب (سرویس رفت‌وآمد)  و بسیاری از موارد دیگر است.

منابع مالی تامین‌کننده «نظام رتبه‌بندی معلمان» مشخص نشده یا شفاف نیست. احاله دادن منابع مالی تامین‌کننده این موارد و حتی اجرای مصوبه «فوق‌العاده شغل معلمان» که محل بحث میان وزارت آموزش و پرورش و دیوان عدالت بوده است به صرفه‌جویی در منابع و اعتبارات یا حتی اصلاح ساختار نیروی انسانی واقع‌بینانه نبوده و تحصیل آنها در کوتاه‌مدت امکان‌پذیر نخواهد بود. این درحالی است که هنوز مشکل کسری بودجه بالای آموزش و پرورش حل نشده است و معوقات بسیاری بر دوش ساختار اداری و مالی آن سنگینی می‌کند.

اجرای نظام رتبه‌بندی معلمان اگر مطابق اصول و قواعد علمی و نیز آماده کردن زیرساخت‌های مربوطه صورت نپذیرد به سرنوشت طرح‌های قبلی دچار می‌شود. پیشنهاد می‌شود قبل از تصویب و اجرای نظام رتبه‌بندی، مشکلات بودجه‌ای آموزش و پرورش  به‌صورت ریشه‌ای و در یک فرآیند کارشناسی حل شود.

* مدیر سایت سخن معلم - ارمان