قابلیت اتکا و به موقع بودن مهمترین ویژگی‌ در افشای اطلاعات برای سهامداران

به گزارش شمانیوز، دومین دوره نشست خبری مدیران بخش‌های مختلف سازمان بورس با اصحاب رسانه در روز دوشنبه مورخ ۱۱ مهر ماه برگزار شد. سید مصطفی علوی، سخنان خود را با تعریف واژه «شفافیت» در حوزه بازار سرمایه آغاز کرد و گفت: اهمیت مدیریت نظارت در حوزه‌های مختلف بازار سرمایه باعث شد تا به فکر تشکیل کمیته‌های نظارتی بر حسابرسان معتمد و گزارشگری مالی بیافتیم. شفافیت در حوزه‌های افشای اطلاعات، معاملات بازار سرمایه و در گزارشگری و اطلاعات مالی به کار می رود که توسط ناشرین و افراد ذینفع منتشر می‌شود.

رییس اداره نظارت بر حسابرسان معتمد و گزارشگری مالی اظهار داشت: در سازمان ۵ بخش معاونت داریم که مهمترین آنها معاونت نظارت بر بورس‌ها و ناشران است که در حوزه شفافیت بر معاملات، مدیریت نظارت بر انجام معاملات، طبق قواعد و قوانین بازار سرمایه انجام می‌شود. مدیریت بعدی حوزه شفافیت سازمان بورس، نظارت بر ناشران است که این نظارت، افشای کلی اطلاعات را شامل می‌شود. چرا که حوزه افشاگری مالی به معنای افشای کامل و به موقع اطلاعات است.

وی با اهمیت خواندن مبحث انتشار اطلاعات برای ذینفعان در حوزه بازار سرمایه، سهامداران را مهمترین این ذینفعان عنوان کرد و افزود: تهیه اطلاعات سودمند برای این گروه از جمله اهداف ما می‌باشد که البته این کار در حوزه حسابداری است. در بازار سرمایه بیش از ۸۰۰ ناشر وجود دارد و این ناشران اعم از شرکت‌های پذیره‌نویس در بورس تهران و فرابورس و البته نهادهای مالی از قبیل کارگزاری ها، صندوق‌های سرمایه‌گذاری و... بالغ بر ۱۰۰۰ شرکت ، در حال فعالیت هستند که همه دارای گزارشگری مالی می‌باشند. از میان گروه‌های ذکر شده، آن شرکت‌هایی که ناشر هستند همچون شرکت‌های پذیرفته‌شده در بورس و فرابورس که سهام آنها در حال معامله شدن است، براساس نظریه‌ها و تئوری‌های موجود برای ذینفعان باید اطلاعات مالی را تهیه کنند.

این کارشناس بازار سرمایه با بیان اینکه، کسانی که قصد سرمایه‌گذاری در بازار سرمایه و خرید سهم دارند باید دارای اطلاعات کافی باشند، تصریح کرد: اطلاعات باید ویژگی‌هایی را دارا باشند که مهمترین آنها؛ قابلیت اتکا بودن و به موقع بودن این اطلاعات است. اگر این اطلاعات به موقع نباشد، اطلاعات برای استفاده کننده سوخته و گذشته نگر است. ضمن اینکه اطلاعات به نحوی باشد که قابلیت اتکا یعنی تصمیم‌گیری صحیح بر مبنای آنها را داشته باشد. اطلاعات خلاف واقع، دست‌کاری شده و غیرصادقانه از گردونه این ویژگی یعنی قابلیت اتکابودن خارج است. اطلاعات باید ویژگی‌های کیفی و مطلوب را داشته باشد تا براساس آنها سرمایه‌گذار بتواند با راحتی کامل و بدون دغدغه خرید سهام خود را انجام بدهد و سود سهم خود را دریافت نماید.

سید مصطفی علوی با اشاره به ادارات مختلف مدیریت ناشران که روسای ناشران در آنها فعالیت دارند و مبحث افشای اطلاعات ناشران در آنها پیگیری می‌شود، افزود: براساس قوانین و قواعد سازمان بورس در این ادارات تصمیم‌گیری می‌شود تا یک‌سری اطلاعات همچون افشای اطلاعات با اهمیت را براساس دستورالعمل‌های افشای اطلاعات منتشر می‌کنند. در مرحله اول مدیریت نظارت بر ناشران کار نظارت اولیه را برعهده دارد تا اطلاعات افشا شده توسط شرکت دارای ویژگی‌های کیفی ذکر شده باشد.

وی درخصوص دلیل اهمیت وجود حوزه نظارت بر افشای اطلاعات، گفت: تئوری‌هایی در حوزه حسابداری و مالی وجود دارد که مدیریت می‌تواند اطلاعاتی تهیه بکند تا به نفع خودش باشد، مثلا مهمترین تئوری در حوزه حسابداری، تئوری نمایندگی است که براساس این تئوری؛ تابع مسئولیت مدیر (اداره کننده شرکت) با سهامدار مبلغ متفاوت است و مدیر از مالکان نیست. مدیر به دنبال این موضوع است که عملکرد خود و سودآوری مطلوبی را به هر طریقی از خود نشان بدهد، اما سهامداران نیازمند اطلاعاتی هستند که مفید و صحیح باشد. پس این تابع مسئولیت مدیر و سهامدار موجب ایجاد خطر اخلاقی می‌شود که امکان دستکاری یا به نفع خود مدیریت وجود دارد. در اینجا نیاز به ارکان نظارتی به خصوص در حوزه بازار سرمایه دیده می‌شود تا با دخالت در این حوزه ادعاهای مدیریت را ارزیابی بکنند.

علوی با بیان اینکه گزارشگری مالی که اکنون از شرکت‌ها منتشر می‌شود و ما می‌بینیم، ادعاهای شرکت‌هاست، اظهار داشت: برای این گونه گزارشات نظارت توسط یک نهاد ناظر - که در تمام دنیا هم به خصوص در حوزه بازار سرمایه وجود دارد.  این ضرورت برای بررسی به موقع بودن افشای اطلاعات برای جلوگیری از به خطر افتادن منافع عام احساس می‌شود. حسابرسان و بازرسان قانونی با دارابودن ویژگی‌های حرفه‌ای و مستقل بودن به عنوان شخص ثالث بین طرفین قرار گرفته و درباره اینکه اطلاعات قابل اتکاست یا طبق استانداردها تهیه شده، اظهار نظر می‌کنند. از طرفی هم مقام ناظری وجود دارد که کیفیت این اطلاعات را بررسی می کند. مقام ناظر در بازار سرمایه، سازمان بورس است و مدیریت نظارت ناشران را داریم که وظیفه نظارت بر اطلاعات افشاشده و گزارشگری مالی ناشرانی که سهم‌شان در حال معامله می‌باشد را برعهده دارد. رعایت قوانین مقرراتی از جمله وظایف ناشران است که توسط این رکن نظارتی بررسی می‌شود.

رییس اداره نظارت بر حسابرسان معتمد و گزارشگری مالی سازمان بورس اضافه کرد: تجربه نشان داده که علاوه بر نظارت بر ناشران و شرکت‌ها، نیازمند نظارت بر حسابرسان هستیم. برای نمونه بزرگترین رسوایی مالی طی دو دهه اخیر در شرکت انرون آمریکا که یک شرکت بورسی سهامی عام بود، اتفاق افتاد. در سال ۲۰۰۰، شرکت انرون به دلیل دستکاری اطلاعات توسط مدیران شرکت، سهامداران متحمل ضرر بسیار زیادی شدند یعنی سهام آن شرکت به طرز چشمگیری برای یک مدت بالا رفت ولی به ناگاه سقوط شدیدی را سهامداران مشاهده کردند که طیف بسیار گسترده‌ای از مردم که سهامدار این شرکت بودند متضرر شدند.

سید مصطفی علوی با تاکید بر اینکه قانونگذاری زاییده بحران هاست، این موضوع را یک قاعده کلی دانست و افزود: در ماجرای شرکت انرون، قانونگذار حسابرسان این شرکت را که از معتبرترین حسابرسان بوده‌اند را متهم کردند و سریعا در کنگره و سنا قانونی به نام «قانون ساربنز-آکسلی» در سال ۲۰۰۲ به تصویب می‌رسد که دارای بخش‌های مختلفی است. این قانون به دنبال رعایت حقوق سهامداران خصوصا سهامداران خرد است تا مبادا منافع سهامداران شرکت‌های عام به خطر بیافتد چرا که آمریکا یک کشور سرمایه‌محور و بر حوزه بازار سرمایه است تا بانک‌محور. در ادامه نهادهایی به وجود آمد که یکی از این نهادها «PCAOV» (هیات نظارت بر حسابداری شرکت‌های سهامی عام) و نظارت بر حسابرسانی که شرکت‌های سهامی عام را حسابرسی می‌کنند، است.

این متخصص حوزه شفافیت در حسابداری، گفت: در ایران نهاد مشابه «PCAOV» اداره نظارت بر حسابرسان معتمد و گزارشگری مالی (SEO) وجود دارد. در ایران اداره نظارت بر حسابران و گزارشگران ایجاد شده که ذیل اداره نظارت بر بورس ها و ناشران است که گزارشگری مالی را بررسی می‌کنند. در ایران بیش از ۳۰۰ موسسه حسابداری اعم از بخش خصوصی و دولتی وجود دارد. البته حسابداری بخش دولتی، برعهده سازمان حسابرسی می‌باشد. از میان این موسسات حدود ۵۴ موسسه حسابداری معتمد تحت نظارت سازمان بورس وجود دارد.

وی تصریح کرد: در حوزه بازار سرمایه حاکمیت به دنبال به خطر نیافتادن منافع عام است، تلاش شده تا نظارت قوی و سریع بشود که به دلیل حفظ منافع سهامداران خرد، اجازه ورود به هر موسسه ای داده نمی‌شود. البته در جامعه حسابداران نظارت وجود دارد، منتها در حوزه بازار سرمایه و اینکه به صراحت در اطلاعیه سازمان بورس از حسابرسان جزو اشخاص تحت نظارت نام برده شده،  به خاطر منافع سهامداران سعی بر این است که نظارت کاملا دقیق باشد و حسابرسان این موسسات و شرکت‌ها به وجود نهاد نظارتی اذعان دارند.

علوی با بیان اینکه اساس کار اداره نظارت بر شفافیت و گزارشگری مالی، دستورالعمل حسابرسان معتمد از مصوبات شورای عالی است، اضافه کرد: در ماده ۱۰ این مصوبه آمده است که حسابرسان شرکت‌‌های ناشران پذیرفته در بورس و فرابورس، نهادهای مالی مانند کارگزاری ها و صندوق‌های سرمایه‌گذاری، کسانی که می‌خواهند اوراق منتشر بکنند به اضافه شرکت‌های فرعی آنها می‌بایست افراد خود را از میان حسابرسان معتمد انتخاب نمایند. چرا که امکان دارد یک شرکت بورسی معاملات را از طریق شرکت‌های خصوصی و فرعی خود را انجام بدهد. معتمد بورس بودن یک برند برای شرکت‌های حسابرسی محسوب می‌گردد.

وی ، پایش کیفیت گزارشگری مالی و گزارش بازرس قانونی کل بازار سرمایه را از طریق دستورالعمل مذکور را از جمله اهداف و عوامل اصلی ایجاد این رکن نظارتی در سازمان بورس عنوان کرد و افزود: البته پایش اولیه گزارشگری مالی مربوط به کارشناسان ناشران است و چنانچه ایراد یا شبهه‌ای در پایش وجود داشته باشد، برای واحد نظارت بر حسابرسان معتمد و گزارشگری مالی ارسال می‌شود. در کنار پایش دو مقوله کیفیت ذکر شده، این واحد نظارتی وظیفه پاسخگویی را برعهده دارد.

رییس اداره SEO، درباره تخلفات محرز شده در موسسات حسابرسی تصریح کرد: در صورتی که احراز شود که برفرض مثال دو نفر حسابرس از یک موسسه حسابرسی تخلف داشته اند، امکان دارد آن دو نفر حذف و موسسه هم رای اخطار یا تذکر دریافت کند. الزام فقط حذف نیست بلکه به تناسب مسئولیتی که حسابرس دارد و میزان تخلف در به خطر افتادن منافع سهامدار، پاسخگویی و رای صادر می‌شود. موسسه حسابرسی به سختی حذف می‌شود. پروسه نظارتی به صورت مستمر پایش می‌شود. براساس دستورالعمل، کمیته اصلی تحت عنوان کمیته نظارت و بازرسی بر حسابرسان معتمد وجود دارد. اداره نظارت بر حسابرسان معتمد دارای ۳ کمیته است که یکی از آنها به موجب مقررات تشکیل شده و دستورالعمل برای آن صادر شده ، دو کمیته دیگر تخصصی، استاندارد و آموزشی هم وجود دارد.