برای بازگشت سریع حس بویایی و چشایی بعد از کرونا چه کنیم؟

در دوران ابتلا به بیماری کرونا با تمام علائم و عوارضش در حوزه های تنفسی، گوارشی و ... که بگذرد  تازه علائمی پیدا می شود که نشان می دهد این بیماری نمی خواهد به همین سادگی ها دست از سر بیمار بردارد.از جمله علائم شایع کرونا می توان به ریزش مو و اختلالات بویایی و چشایی که بسیاری از مبتلایان به کرونا حتی پس از بهبود کامل از این بیماری، از آنها رنج می برند نام برد.

بعد کرونا چطور بویایی خود را به دست آورید؟

دکتر مریم دلشادطهرانی که بر روی اختلالات بویایی ناشی از کرونا تحقیق کرده، در این‌باره اظهار کرد: از بین رفتن بویایی و چشایی از علائم ابتلای انسان به بیماری کرونا ویروس محسوب شده و علت آن هم حمله ویروس به اعصاب بویایی بوده و در اکثر موارد برگشت پذیر است.

وی ادامه داد: اگر فردی دچار اختلال بویایی شود و هیچ علامت دیگری از کرونا نداشته باشد، باید ۱۰ روز در قرنطینه بماند؛ اما لازم نیست تا زمان برگشت بویایی به قرنطینه ادامه دهد، چون در بعضی موارد برگشت بویایی تا چندین ماه طول می‌کشد، اما این فرد دیگر ناقل نیست.

او بیان کرد: علاوه بر از دست دادن حس بویایی و چشایی موارد دیگری که در کرونا دیده می شود فانتوسمی و پاروسومی است که در بعضی از افراد ۸ الی ۱۰ هفته بعد از بهبود آنها از کرونا بروز کرده و از عوارض پساکرونا محسوب می‌شود ولی در عین حال ابتلای مجدد محسوب نشده ولی بسیار شایع است.

 دکتر دلشادطهرانی در توضیح فانتوسمی گفت: فانتوسمی یا توهم بویایی زمانی است که فرد بوهایی را استشمام می‌کند که افراد دیگر آن را متوجه نمی‌شوند و اصلا وجود خارجی ندارند. مثل بوی سیگار در جایی که کسی سیگار نمی‌کشد یا بوی مداوم گندیدگی، خاک سوختگی، بوی سیر و گاز آمونیاک که این بوها و طعم‌ها واقعی نبوده ولی بسیار آزاردهنده هستند.

وی در توضیح پاروسومی یا بویایی پریشی نیز گفت: در پارسومی افراد، بوها و مزه‌ها را به اشتباه متوجه می‌شوند، مثلا بعضی از غذاهای خوشمزه از نظرشان مزه لجن می‌دهد که این مسئله در افراد مختلف متفاوت است. به عنوان مثال گوشت، مرغ، تخم‌مرغ، پنیر، خیار، موز، پیاز و قهوه برای آنها طعم تعفن و بوی گند و عرق می‌دهد و بسیار آزاردهنده است.

دلشادطهرانی ادامه داد: به دنبال فانتوسمی و پاروسومی، مبتلایان دچار اضطراب و افسردگی و پرخاشگری می‌شوند و چون اطرافیان آنها را درک نمی‌کنند، تحمل این شرایط برایشان بسیار دشوار است. خیلی از این افراد چون نمی‌توانند بسیاری از غذاها را بخورند دچار سوء تغذیه و کاهش وزن می‌شوند. معمولا برای این افراد تحمل غذاهای سرد راحت‌تر از غذاهای گرم است.

وی با اشاره به اینکه در اکثر موارد عصب بویایی خودش را ترمیم می‌کند و این اختلالات برگشت‌پذیر هستند، تصریح کرد: در بعضی افراد چند روز و در برخی چند هفته و در بعضی دیگر چندین ماه ممکن است طول بکشد تا مشکل برطرف شود.

این پزشک که در حوزه اختلالات بویایی و چشایی ناشی از ابتلا به کروناویروس تحقیق کرده به راه های درمانی این عارضه اشاره کرد و بهترین راه را فیزیوتراپی بویایی دانست و افزود: در این روش باید چند رایحه به صورت روزانه توسط فرد بو شوند. روزی دو بار و هر بار به مدت ۲۰ الی ۳۰ ثانیه و بین بو کردن هر کدام از این رایحه‌ها ۲۰ ثانیه فاصله بدهیم.

 وی، چهار رایحه شایع و مناسب برای این فیزیوتراپی را رایحه لیمو، اکالیپتوس، گل محمدی، گل رز یا گلاب و میخک بیان کرد و افزود: افراد می‌توانند اسانس این رایحه را تهیه کرده و هر روز بو کنند. این کار باید روزانه انجام شده و استمرار داشته باشد. بو کردن عطر، ادکلن و دارچین هم موثر است.

او به راه‌های درمانی دیگری نیز اشاره کرد و گفت: شستشوی بینی با وسایل مخصوص از جمله راهکارهای درمانی حس بویایی است که باید به صورت روزانه انجام شود. استفاده از دهان‌شویه و نیز استعمال پماد ویتامین A در کنار بینی نیز بسیار موثر است. در مقالات اخیر ذکر شده است که مصرف روزانه زینک و  امگا ۳ و نیز B  کمپلکس هم می‌تواند تاثیرگذار باشد.

دلشادطهرانی در ادامه، استفاده از اسپری‌های بینی حاوی کورتون مثل نازونکس یا فلوتیکازون را نیز توصیه کرد و گفت: استفاده از اسپری اکسی متازولین نیز موثر است، اما باید دقت داشت که مصرف این اسپری ها حتما تحت نظر پزشک صورت گیرد. در برخی موارد مصرف کورتون خوراکی یا تزریقی هم موثر بوده است.

وی رعایت بهداشت دهان و دندان را اکیدا توصیه کرد و افزود: خمیردندان‌های دارچینی در برخی موارد موثر بوده است و افراد می‌توانند با مسواک نرم و خمیردندان دارچینی روی زبانشان را مسواک کنند. آب نبات‌های سرد بدون قند با طعم لیمو، نعنا و اکالیپتوس نیز تاثیرگذار است و مصرف سیگار و قلیان و مواد مخدر می‌تواند این علائم را تشدید کند و در آخر مهمترین کار این است که فرد امیدوار به بهبود و برگشت پذیری حس بویایی و چشایی باشد و این کارها را هر روز و به صورت مستمر انجام دهد.

راه کارهای درمانی جهت برگشت حس بویایی بعد از ابتلا به کووید-19

در ماه های اخیر، برخی افراد به کووید-19 مبتلا شده اند ولی هنوز حس بویایی آنها برنگشته است.

در پاسخ به این سوال که آیا راه حلی برای تسریع بازگشت این حس حیاطی وجود دارد یا نه، متخصصان می گویند روش هایی مانند فیزیوتراپی برای بینی وجود دارد.

در بیشتر موارد از دست دادن حس بویایی موقت است ولی ممکن است بهبودی، ماه ها و یا حتی سال ها به طول انجامد.

افرادی که پس از بهبودی از کووید-19 دچار از دست دادن حس بویایی طولانی مدت می شوند، برای رد سایر دلایل باید به یک متخصص گوش، حلق و بینی مراجعه کنند.

آلرژی های فصلی و بیماری التهابی سینوس نیز ممکن است باعث اختلال در حس بویایی و ممانعت از بهبودی از این گونه عوارض عفونتی مانند کووید-19 شوند. ابتدا باید احتمال وجود هر گونه عامل التهابی را به حداقل برسانیم.

برای بیماران دچار از دست دادن حس بویایی به دلیل کووید-19 ممکن است اسپری های استروئیدی و یا محلول های شستشوی بینی جهت کاهش التهاب تجویز شود. اگر اختلال پایدار بود مرحله بعدی آموزش مجدد حس بویایی است که از آن به عنوان فیزیوتراپی بینی یاد می شود.

در این روش بیماران روغن های معطر و گیاهان متفاوت با رایحه های آشنا را به آرامی برای مدت 20 ثانیه استشمام می کنند در حالی که در تمام طول این مدت به خاطرات و تجربیاتشان در رابطه با این رایحه ها تمرکز می کنند.

برای این کار، اسانس گلاب، لیمو، میخک و اکالیپتوس معمولاً استفاده می شوند؛ ولی بیماران می توانند رایحه مد نظر خودشان را انتخاب کنند و این روند باید دو بار در هفته و برای 4 تا 6 ماه ادامه داده شود.

پروسه نیاز به صبوری دارد. هر چه تمرین بیشتر باشد، نتیجه بهتری خواهد داشت. معمولا توصیه می شود این تمرین در یک مکان آرام انجام شود جایی که هیچ عامل مزاحمی نباشد و تمرکز کامل روی تمرین گذاشته شود. بیماران باید میزان توقعاتشان را قبل از شروع تمرین مدیریت کنند زیرا که قرار نیست همان سطح از حس بویایی که قبل از ابتلا به کووید-19 داشتند، مجدد به آنها برگردد.

وقتی که رایحه گلاب استشمام می شود، ممکن است کیفیت استشمام این رایحه متفاوت از قبل از دست دادن حس بویایی بیمار باشد. در واقع بیمار با وضعیت جدید حس بویایی خود یاد می گیرد که گلاب چه بویی می دهد.

از آنجا که حس بویایی و چشایی ارتباط تنگاتنگی با هم دارند؛ بسیاری از بیماران که حس بویایی خود را بعد از بهبودی از کووید-19 از دست دادند، حس چشاییشان را نیز از دست می دهند.

بسیار مهم است که بیمار قبل از امتحان هر گونه روش برای بازیابی حس بویایی خود با پزشک معالج مشورت نماید.

باید به بیمار توصیه شود که: اگر دو هفته می شود که حس بویایی ندارید، حتما برای بررسی با پزشک مشورت نمایید، زیرا ممکن است عارضه به دلیل ابتلا به کووید-19 باشد و یا ممکن است بدلیل کرونا نباشد، لذا مشورت با پزشک برای بررسی وضعیت جهت ممانعت از خود درمانی که ممکن است باعث تاخیر در تشخیص گردد، اهمیت دارد.