به گزارش شمانیوز، چالش‌های صنعت فولاد ایران در سال 1404 بیش از هر زمان دیگری به موضوع پایداری و بهره‌وری گره خورده است. قطع مکرر انرژی، محدودیت دسترسی به فناوری‌های نوین و نوسانات بازار جهانی، فولادسازان را ناچار ساخته تا استراتژی‌های نوآورانه‌ای برای بقا انتخاب کنند. در این میان، اقتصاد چرخشی نه به‌عنوان یک شعار بلکه به‌عنوان ابزاری عملی برای بازتعریف منابع و خلق ارزش مطرح شده است. فولاد مبارکه، به‌عنوان پیشروترین بازیگر این صنعت، در سال جاری با توسعه فناوری‌های بازیافت و استفاده مجدد از ضایعات، سرمایه‌گذاری در انرژی‌های تجدیدپذیر و بازطراحی مدل صادراتی خود، نقشه‌راهی متفاوت برای عبور از محدودیت‌ها و رسیدن به استانداردهای جهانی ترسیم کرده است.
فناوری‌های بازچرخانی؛ از مدیریت سرباره تا تولید محصولات جانبی
یکی از ارکان کلیدی اقتصاد چرخشی در فولاد مبارکه، تمرکز بر فرآیندهای بازچرخانی مواد است. این شرکت با سرمایه‌گذاری در فناوری‌های نوین بازیافت، به‌ویژه در حوزه سرباره و غبار، توانسته بخشی از ضایعات تولیدی را به محصولات جانبی با ارزش اقتصادی تبدیل کند. استفاده از سرباره در صنایع ساختمانی، تولید سیمان و حتی به‌عنوان ماده جایگزین در برخی صنایع پایین‌دستی، نمونه‌ای از این بازچرخانی‌هاست.
از سوی دیگر، پروژه‌های مرتبط با بهبود کیفیت قراضه مصرفی در کوره‌ها، نقش مهمی در کاهش مصرف انرژی و افزایش بازدهی ایفا می‌کنند. این فرآیندها باعث می‌شوند فولاد مبارکه با کاهش وابستگی به واردات مواد اولیه و کنترل هزینه‌ها، انعطاف‌پذیری بیشتری در مواجهه با محدودیت‌های خارجی پیدا کند. تدوین بانک اطلاعاتی ضایعات و استفاده از داده‌کاوی صنعتی نیز از نوآوری‌های جدید شرکت است که امکان ردیابی و استفاده بهینه از هر جریان پسماند را فراهم کرده است.
پیامدهای اقتصادی و زیست‌محیطی بازچرخانی
بازیافت و بازچرخانی فولاد تنها به کاهش ضایعات ختم نمی‌شود؛ بلکه آثار گسترده‌ای در ابعاد اقتصادی و زیست‌محیطی دارد. از نظر اقتصادی، کاهش هزینه تأمین مواد اولیه، صرفه‌جویی در مصرف انرژی و کاهش هزینه‌های دفع پسماند، منجر به بهبود شاخص‌های مالی شرکت می‌شود. همچنین فروش محصولات جانبی حاصل از فرآوری ضایعات، منبع درآمدی جدید ایجاد می‌کند.
در بُعد زیست‌محیطی، استفاده از قراضه به جای سنگ‌آهن تازه‌استخراج‌شده، مصرف آب و انتشار دی‌اکسیدکربن را به‌شدت کاهش می‌دهد. این موضوع نه‌تنها به مسئولیت اجتماعی فولاد مبارکه کمک می‌کند بلکه آن را به سمت استانداردهای جهانی «فولاد سبز» سوق می‌دهد؛ استانداردی که در آینده‌ای نزدیک، یکی از پیش‌شرط‌های اصلی حضور در بازارهای بین‌المللی خواهد بود.
از منظر استراتژیک نیز، اقتصاد چرخشی وابستگی شرکت به منابع پرریسک و وارداتی را کاهش داده و در عمل، تاب‌آوری زنجیره تأمین را تقویت می‌کند. در فضایی که تحریم‌ها و محدودیت‌های انرژی تهدیدی جدی برای ثبات تولید به شمار می‌روند، چنین مزیتی به معنای یک سپر دفاعی واقعی است.
رویکردهای نوآورانه و استراتژی‌های چرخشی فولاد مبارکه
فولاد مبارکه برای نهادینه‌کردن اقتصاد چرخشی، مجموعه‌ای از رویکردهای نوآورانه را در دستور کار قرار داده است. نخست، توسعه همکاری با شرکت‌های دانش‌بنیان و مراکز تحقیقاتی برای بومی‌سازی فناوری‌های بازیافت و فرآوری ضایعات. این همکاری‌ها زمینه‌ساز شکل‌گیری پتنت‌ها و راهکارهایی است که می‌توانند در آینده به دارایی‌های فناورانه ارزشمندی برای شرکت تبدیل شوند.
دوم، سرمایه‌گذاری در پروژه‌های انرژی تجدیدپذیر همچون نیروگاه‌های خورشیدی و سیکل ترکیبی است که با هدف کاهش ریسک قطعی برق و گاز در اوج مصرف دنبال می‌شود. این اقدامات نه‌تنها پایداری تولید را تضمین می‌کنند بلکه در راستای کاهش شدت انرژی و دستیابی به اهداف توسعه پایدار نیز قرار دارند.
سوم، بازطراحی مدل صادراتی بر اساس شاخص‌های پایداری است. فولاد مبارکه با تمرکز بر بازارهایی که محصولات سبز و کم‌کربن را ترجیح می‌دهند، تلاش دارد از فرصت‌های ناشی از تغییر استانداردهای جهانی بهره‌برداری کند. در همین راستا، تنوع‌بخشی به مسیرهای فروش و کاهش اتکا به بازارهای محدود، بخشی از استراتژی صادرات هوشمند این شرکت محسوب می‌شود.
صنعت فولاد ایران در دوران تحریم؛ تهدیدها و فرصت‌ها
واقعیت آن است که صنعت فولاد ایران همچنان تحت تأثیر فشار تحریم‌ها قرار دارد. محدودیت در تأمین قطعات و فناوری‌های روز، دشواری در نقل‌وانتقال مالی و محدودیت‌های لجستیکی، موانعی جدی برای رشد تولید و صادرات به‌شمار می‌روند. علاوه بر این، بحران انرژی و قطع‌های مکرر برق و گاز، توان تولید واقعی کشور را کمتر از ظرفیت اسمی نگه داشته است.
اما در دل این شرایط سخت، فرصت‌هایی نیز نهفته است. تحریم‌ها باعث شده شرکت‌های فولادی برای بومی‌سازی فناوری و توسعه توان داخلی سرمایه‌گذاری بیشتری کنند. فولاد مبارکه با اتکا به ظرفیت دانش‌بنیان‌ها و اجرای پروژه‌های نوآورانه، توانسته بخش قابل توجهی از نیازهای فناورانه خود را در داخل کشور تأمین کند. از سوی دیگر، تغییر ذائقه بازار جهانی به سمت فولاد سبز، فرصتی تازه برای ایران است تا با تکیه بر اقتصاد چرخشی و انرژی‌های تجدیدپذیر، سهم خود را در بازارهای نوظهور افزایش دهد.
نقش سیاست‌های دولت در این میان بسیار تعیین‌کننده است. هرچند وزارت صنعت و انجمن فولاد بر بازگشت به ظرفیت اسمی و افزایش صادرات تأکید دارند، اما بی‌ثباتی در سیاست‌های صادراتی و انرژی همچنان مانع اصلی محسوب می‌شود. اگر این موانع برطرف شود، سرمایه‌گذاری‌های چرخشی فولاد مبارکه می‌تواند به الگویی ملی تبدیل شده و ظرفیت‌های پنهان صنعت فولاد ایران را بالفعل سازد.
اقتصاد چرخشی امروز به ابزاری حیاتی برای صنعت فولاد ایران و به‌ویژه فولاد مبارکه تبدیل شده است. این رویکرد با تبدیل ضایعات به منابع ارزشمند، کاهش هزینه‌ها، بهبود شاخص‌های زیست‌محیطی و افزایش تاب‌آوری زنجیره تأمین، مسیر جدیدی برای توسعه پایدار ترسیم کرده است. در عین حال، سرمایه‌گذاری در انرژی‌های پاک و بازطراحی مدل صادراتی بر پایه الزامات سبز، فولاد مبارکه را به پیشگام «فولاد سبز» در کشور بدل می‌سازد.
اگرچه تحریم‌ها و ناترازی انرژی همچنان تهدیدی جدی برای این صنعت به شمار می‌روند، اما استراتژی‌های چرخشی فولاد مبارکه نشان داده که حتی در سخت‌ترین شرایط نیز می‌توان از محدودیت‌ها فرصت ساخت. آینده صنعت فولاد ایران در گرو گسترش چنین الگوهایی و همراهی سیاست‌های دولت در حوزه انرژی و صادرات است؛ مسیری که می‌تواند ایران را از یک تولیدکننده صرف به یک بازیگر پیشرو در بازار جهانی فولاد سبز ارتقا دهد.
0 دیدگاه