متوکلوپرامید چیست؟ + موارد استفاده و عوارض جانبی
متوکلوپرامید در اشکال قرص، آمپول و قطره وجود دارد. در این مطلب شما را با موارد استفاده متوکلوپرامید آشنا می کنیم.
هر فردی در زندگی خود چندین مرتبه و به دلایل مختلف حالت تهوع را تجربه کرده است. علت بروز این حالت در افراد می‌تواند بارداری، جراحی و یا هر چیز دیگری باشد. حتی استشمام یک بوی خاص هم می‌تواند شما را به این حالت دچار کند. اگر برای رفع حالت تهوع بخواهید از درمان‌های خانگی بهره گیرید ما به شما مصرف دم‌کرده گیاه زنجبیل را پیشنهاد می‌کنیم. در غیر اینصورت می‌توانید از داروهای مختلفی که به منظور رفع حالت تهوع تولید و روانه بازار شده اند استفاده کنید. یکی از این داروها متوکلوپرامید است.
چرا دچار حالت تهوع می‌شویم؟
یکی از شایع‌ترین مشکلات گوارشی حالت تهوع است که دلایل مختلفی باعث ایجاد آن می‌شوند. علاوه بر حالت تهوع مشکلات گوارشی دیگر هم مثل رفلاکس معده و سوء هاضمه و... نیز شایع هستند. اگر شما هم به طور مرتب دچار حالت تهوع می‌شوید بهتر است علت اصلی آن را پیدا کنید. با این کار می‌توانید از بروز مجدد آن به آسانی پیشگیری کنید. گاه حساسیت به برخی از مواد غذایی می‌تواند حال ما را بد کنند. در این شرایط با تغییر رژیم غذایی خود گام بلندی در جهت رفع حالت تهوع برداشته‌اید. علاوه بر حساسیت به مواد غذایی مسمومیت غذایی هم می‌تواند از دلایل ابتلا به این حالت ناخوشایند باشد. اگر زیاد اهل غذاهای آماده و یا اصطلاحا فست فودها هستید تعجبی ندارد که دچار این حالت بشوید. با جایگزین کردن غذاهای کم چرب و سالم می‌توانید حالت تهوع را رفع کنید. از دلایل دیگر ابتلا به حالت تهوع مسافرت با وسایل نقلیه به مدت طولانی است. در این شرایط بهتر است از قرص‌های ضدتهوع برای جلوگیری از حالت تهوع استفاده کنید. این قرص‌ها در داروخانه‌ها موجود هستند. داشتن استرس و بارداری هم از دیگر مواردی هستند که می‌توانند زمینه‌ساز بروز حالت تهوع باشند. در این شرایط مصرف برخی از مواد غذایی طبیعی مثل هندوانه، زنجبیل و گوجه فرنگی می‌تواند به کنترل این حالت کمک کند.
چطور می‌توانیم حالت تهوع را رفع کنیم؟
نوشیدن مایعات زیاد مخصوصا آب می‌تواند تا حد زیادی حالت تهوع را کاهش دهد. همچنین خوردن غذاهای شور و شیرین و پرهیز از مصرف غذاهای چرب هم می‌تواند تا حد زیادی کمک‌کننده باشد. لیمو ترش از خوراکی‌های ضد تهوع است که در این شرایط می‌تواند حالت تهوع را کاهش دهد. اگر هیچ‌کدام از راهکارهای بالا تاثیرگذار نبود می‌توانید از داروهای ضد تهوع موجود در داروخانه‌ها استفاده کنید. داروهای مختلفی مثل قرص دمیترون، قرص سیزاپراید و متوکلوپرامید برای رفع تهوع وجود دارند. در ادامه با مورد آخر بیشتر آشنا می‌شوید.
متوکلوپرامید چیست؟
متوکلوپرامید (Metoclopramide) از داروهای ضدتهوع است که به منظور رفع حالت تهوع ناشی از جراحی، شیمی درمانی، رفلاکس، سردرد، سکسکه و... مورد استفاده قرار می‌گیرد. این دارو از بازگشت اسید معده به مری جلوگیری کرده و با کمک به تسریع حرکت غذا در دستگاه گوارش، تهوع را برطرف می‌نماید. نام دیگر این دارو پلازیل (Plasil) می‌باشد و بدون نسخه پزشک می‌توان آن را از داروخانه تهیه کرد. قرص متوکلوپرامید برای درمان سکسکه هم بکار می‌رود و به صورت قرص، قطره و آمپول در دسترس می‌باشد.
متوکلوپرامید METOCLOPRAMIDE
نام های تجاری متوکلوپرامید
Plasil ,Clopra ,Demetic ,Emetamid ,Mexolone ,Pladic ,Plazilin ,Reclomide ,Reglan.
لیست کامل اطلاعات دارویی متوکلوپرامید
- نام لاتین: metoclopramide.
- نام فارسی: متوکلوپرامید.
- مصرف در حاملگی: B.
- گروه درمانی – دارویی: پـاراسمپاتومیمتیک، از داروهـای پـروکینتیک و ضـدتهوع و اسـتفراغ و آنتی دوپامینرژیک.
اشکال دارویی متوکلوپرامید
- قرص Tab: 10mg.
- آمپول تزریقی Inj: 10mg/2ml.
- قطره دهانی Oral Drop: 4mg/ml – 60ml/15ml.
- کپسول ژلاتینی Gelatin Cap: 10mg.
فارماکوکینتیک – دینامیک، مکانسیم اثر
جذب سریع و کامل گوارشی، حداکثر میزان پلاسمایی یک تا دو ساعت پس از مصرف، %٧۵ فراهمی زیسـتی، حجم توزیع بسیار وسیع، عبور از BBB و جفت، ترشح در شیر، مهار مرکزی‌گیرنده دوپامین، اثر از طریق افزایش حرکت GI در پاسخ به استیل کولین، افزایش تون دریچه کـاردیا در هـنگام اسـتراحت و افـزایش شدت و ضد انقباضات دستگاه گوارش فوقانی، آثار ضداستفراغی از طریق افزایش آستانه تحریک CTZ و تخلیه سریع معده %٨۵ دفع‌کلیوی و %۵ صفراوی. دفع دوفازی. نیمه عمر نهایی ۴ تا شش ساعت.
مصرف برحسب اندیکاسیون
– ریفلاکس معده به مری.
– درمان استفراغ ناشی از شیمی درمانی.
– گاستروپارزی دیابتی.
– جلوگیری از استفراغ‌های بعد از عمل.
– تسهیل انتوباسیون روده کوچک.
– کمک به تخلیه معده در پرتودرمانی.
مصارف جانبی متوکلوپرامید
- در سکسکه مقاوم همراه باکلرپرومازین.
- در القای شیردهی.
- میگرن.
- افت وضعیتی فشارخون.
- متوقف کردن خون‌ریزی از واریس مری.
تداخلات مهم متوکلوپرامید
دارویی
– مصرف همزمان با فنوتیازین‌ها ممنوع به علت عوارض اکستراپیرامیدال.
– افـزایش سـمیت لیتیـم با دادن متوکلوپرامید.
– احتمال تداخل با داروهای سیستم عصبی شامل ضدصرع‌ها، ضدافسردگی‌ها و سمپاتومیمتیک‌ها.
– از بین‌رفتن اثر دارو با آنالژزیک‌های اوپیوئیدی و آنتی‌موسکارینیک‌ها.
– کاهش جذب دیگوکسین و افزایش جذب آسپیرین و استامینوفن.
– آثـار ضـد بروموکریپتین.
– تـاثیر بـر جذب گوارشی سایر داروهای خوراکـی.
– اصلاح میزان انسولین مصرفی در بیماران دیابتیک.
آزمایشگاهی
- افزایش سطح پرولاکتین و آلدوسترون سرم.
موارد منع مصرف متوکلوپرامید و احتیاط
منع مصرف: شرایطی که ایجاد انقباض، خطر دارد، مثل خون ریزی گوارشی، پرفوراسیون و انسداد در دستگاه گوارش، فئوکروموسیتوم، صرع، حساسیت به دارو.
احتیاط: دو انتهای طیف سنی، نارسایی‌کلیه، نارسایی کبد، بیماران افسرده هـنگام کـار بـا مـاشین‌آلات و رانندگی.
عوارض جانبی متوکلوپرامید
شایع‌ترین: عوارض خارج هرمی در دو دهم درصد از موارد، در افراد جوان، پیر، بچه‌ها و خانـم‌ها و در مصرف با دوز بالا شایع‌تر. غالبآ در ۲۴ تا ۴۸ ساعت اول با دوز معمول و به شکل حرکات غیرارادی اندام‌ها، تورتیکولی و grimacing و در موارد نادرتر استریدور و تنگی نفس، علایـم شبه پارکینسون در درمان دراز مدت (بیش از ۶ ماه) و بهبود تدریجی ٣-٢ ماه پس از قطع دارو. دیس‌کینز تاخیری و غیرقابل برگشت در افراد مسن (به ویژه خانم‌ها) بی‌قراری، منگی، خستگی، سردرد، کم خوابی، کانفیوژن، افسردگـی، تمایل به خودکشی.
مهم‌ترین: تشنج، توهم، گالاکتوره، آمنوره، ژنیکوماستی، ناتوانی جـنسی، احـتباس آب، افت یـا افـزایش فشارخون و نبض، اسهال، هپاتوتوکسیسیته، تکرر و عدم کنترل ادرار، نوتروپنی، لکوپنی، آگرانولوسیتوز، حساسیت و متهموگلوبینمی.
سایر عوارض متوکلوپرامید
- راش ( راش یا جوش یا دانه: بثورات موقتی برروی پوست که معمولاً با سرخی یا خارش همراه است. راش به هر تغییری در پوست مانند رنگ، نما و بافت قابل اطلاق است).
- تهوع.
- تب.
مصرف متوکلوپرامید در بارداری و شیر دهی
- ترشح در شیر.
- تجـویز براساس سنجیدن فواید دارو.
- تجـویز با احتیاط در بارداری.
مسمومیت با متوکلوپرامید و درمان
علائـم: منگی، عدم قدرت جهت یابی، عوارض اکستراپیرامیدال، علایـم موقتی هستند و بهبودی خـود بـه خـودی در یک شـبانه‌روز. بـا هـمودیالیز بـرداشت مـقدار کـمی دارو از پـلاسما،ایجاد متهـموگلوبینمی در نوزادان (درمان با متیلن‌بلو).
درمان مسمومیت: اقدامات حمایتی و علامتی. از بی‌پریدین می‌توان بـرای درمـان عـلایم خـارج هـرمی استفاده کرد.
توجهات پزشکی – پرستاری، آموزش بیمار – خانواده
– نیاز به رقیق‌کردن در تزریق وریدی با دوز بالا.
– پوشاندن محلول تزریقی با فویل آلومینیومی برای محافظت از نور.
– پایدار ماندن قرص‌ها تا ٣ سال و آمپول‌ها تا ۵ سال در درجه حرارت اتاق.
– اضطراب و منگی در تزریق سریع.
– بررسی دائم محلول‌ها از نـظر تـغییر رنگ.
– کار با وسایل سنگین و رانندگی.
– آموزش علایم دیستونی حاد و اقدامات لازم در صورت بروز.
منابع: درمان سرا ، ویکی پدیا ، ستاره
