آیا داشتن هم زمان گذرنامه عادی و زیارتی ممکن است؟ بررسی شرایط و محدودیت‌ها

در سال‌های اخیر، با افزایش حجم سفرهای زیارتی و غیرزیارتی از ایران به مقاصد مختلف، بسیاری از مردم به این پرسش برخورده‌اند که آیا می‌توانند هم‌زمان دو گذرنامه، یکی برای سفرهای عادی و دیگری مخصوص زیارت داشته باشند؟ این موضوع به‌ویژه برای افرادی که به‌صورت مداوم به مقاصدی چون «عراق»، «سوریه»، یا کشورهای دیگر رفت‌وآمد دارند، اهمیت زیادی دارد. در ادامه با بررسی شرایط قانونی، کاربردهای گذرنامه زیارتی و چالش‌های احتمالی همراه ما باشید.

گذرنامه زیارتی چیست و چه تفاوتی با گذرنامه عادی دارد؟

گذرنامه زیارتی، همانند گذرنامه عادی، یک مدرک معتبر بین‌المللی برای خروج از کشور محسوب می‌شود؛ اما با این تفاوت که صرفاً برای سفر به مقاصد زیارتی خاص صادر می‌گردد. به‌طور معمول این نوع گذرنامه تنها برای سفر به «عراق» در ایام خاص همچون «اربعین حسینی» استفاده می‌شود و مدت اعتبار آن نیز کوتاه‌تر است.

در حالی که گذرنامه عادی برای سفر به تمام کشورها معتبر است، گذرنامه زیارتی تنها به برخی کشورها محدود می‌شود. همچنین، برخی محدودیت‌های امنیتی و مرزی ممکن است برای این نوع سند لحاظ گردد.

آیا قانون اجازه داشتن دو گذرنامه را می‌دهد؟

بر اساس قوانین جاری جمهوری اسلامی ایران، هر فرد تنها می‌تواند یک گذرنامه فعال داشته باشد. یعنی صدور هم‌زمان دو گذرنامه با کاربری‌های متفاوت، همچون عادی و زیارتی، ممکن نیست. با این حال، در شرایط خاص، نهادهای مسئول ممکن است بنا بر ضرورت، اجازه صدور گذرنامه دوم موقت را برای زائران صادر کنند.

این مجوزها معمولاً در بازه‌هایی مانند ایام «اربعین»، «محرم» یا اعزام‌های سازمانی ویژه صادر می‌شود. در این حالت، فرد می‌تواند از گذرنامه زیارتی برای ورود به کشور مقصد استفاده کند، بدون اینکه گذرنامه اصلی خود را که ممکن است برای مقاصد دیگر در صف ویزا باشد، تحت‌تأثیر قرار دهد.

مزایای احتمالی داشتن گذرنامه زیارتی در کنار گذرنامه عادی

فرض کنیم امکان صدور دو گذرنامه به‌طور استثنا فراهم شود. چه مزایایی ممکن است در این حالت برای مسافر فراهم گردد؟ اول اینکه، برنامه‌ریزی برای سفرهای متعدد ساده‌تر می‌شود. به‌عنوان مثال، کسی که منتظر دریافت ویزای یک کشور اروپایی است و در همین حال می‌خواهد برای مراسم اربعین عازم «کربلا» شود، با داشتن دو گذرنامه می‌تواند این دو سفر را هم‌زمان مدیریت کند.

از سوی دیگر، در مواقعی که برخی کشورها به سابقه سفر افراد توجه دارند، داشتن گذرنامه‌ای که در آن ورود به کشورهای خاص ثبت نشده باشد، می‌تواند در تسهیل صدور ویزا مؤثر واقع شود.

آیا بلیط هواپیما برای سفرهای زیارتی با گذرنامه عادی تفاوتی دارد؟

خیر. در عمل، فرایند رزرو بلیط هواپیما برای سفرهای زیارتی تفاوتی با سفرهای غیرزیارتی ندارد. اما گاهی در سامانه‌های رسمی فروش بلیط و یا در پروازهای ویژه اربعین، گزینه‌هایی برای ثبت نوع گذرنامه (عادی یا زیارتی) در نظر گرفته می‌شود. این اقدام بیشتر جنبه هماهنگی با مرزبانی و امور گمرکی دارد تا مسئله‌ای تجاری یا مسافرتی.

افرادی که گذرنامه زیارتی دارند، در زمان رزرو پرواز، باید دقت کنند که پرواز مورد نظر از نوع پروازهای مجاز برای ورود به کشور مقصد با این نوع گذرنامه باشد. به‌عنوان نمونه، برای سفر به «نجف» یا «بغداد» در ایام خاص، تنها برخی خطوط هوایی این امکان را فراهم می‌کنند.

صدور گذرنامه زیارتی در ایران چگونه انجام می‌شود؟

ثبت‌نام برای دریافت گذرنامه زیارتی معمولاً در بازه‌های زمانی خاص از طریق سامانه‌هایی همچون «سماح» صورت می‌گیرد. در این سامانه‌ها اطلاعات شخصی، مقصد، مدت سفر، و همچنین مبدأ حرکت وارد می‌شود. نهادهایی مانند سازمان حج و زیارت، نیروی انتظامی، و وزارت کشور در فرآیند صدور و تأیید این نوع گذرنامه نقش دارند.

گذرنامه زیارتی معمولاً ظرف مدت کوتاهی صادر شده و تنها برای ورود به کشورهایی مانند عراق اعتبار دارد. پس از پایان سفر، در بسیاری از موارد اعتبار آن به‌صورت خودکار منقضی می‌شود.

نگرانی‌های امنیتی و سوابق سفر

یکی از دلایلی که برخی از مسافران علاقه‌مند به دریافت گذرنامه زیارتی جداگانه هستند، موضوع سوابق سفر در گذرنامه است. برخی کشورهای غربی یا آسیایی در صدور ویزا برای افرادی که در گذرنامه خود مهر ورود به کشورهایی خاص را دارند، سخت‌گیری می‌کنند. این در حالی است که داشتن گذرنامه‌ای مجزا می‌تواند از بروز چنین مشکلاتی جلوگیری کند.

اما نباید فراموش کرد که تمامی این موضوعات تابع شرایط روز، سیاست خارجی و تعاملات دیپلماتیک هستند و ممکن است در بازه‌های زمانی مختلف دستخوش تغییر شود.

آیا استفاده از گذرنامه زیارتی تنها محدود به عراق است؟

در حال حاضر، عمده استفاده از گذرنامه زیارتی برای سفر به عراق و شرکت در مراسمی مانند «اربعین» یا «نیمه شعبان» است. با این حال، در برخی موارد خاص، این نوع گذرنامه برای سفر به «سوریه» نیز استفاده شده است. البته این امر کاملاً تحت نظارت سازمان‌های رسمی و تنها از طریق کاروان‌های مجاز انجام می‌گیرد.

بنابراین اگر کسی قصد سفر به کشور دیگری را داشته باشد، نمی‌تواند از گذرنامه زیارتی بهره‌مند شود و نیاز به گذرنامه عادی خواهد داشت.

خرید بلیط و تطابق با نوع گذرنامه

در هنگام خرید بلیط، وارد کردن اطلاعات دقیق پاسپورت ضروری است. اگر شما از گذرنامه زیارتی استفاده می‌کنید، باید در هنگام رزرو به اطلاعات این سند توجه کنید. برخی پلتفرم‌ها مانند سامانه فروش بلیط هواپیما به‌طور خودکار اعتبار پاسپورت و نوع آن را بررسی می‌کنند. این اقدام مانع از بروز مشکلات هنگام ورود به کشور مقصد می‌شود.

در نتیجه، دقت در وارد کردن اطلاعات، انتخاب پروازهای مجاز، و هماهنگی با کاروان‌های زیارتی در استفاده از این نوع گذرنامه اهمیت ویژه‌ای دارد.

جمع‌بندی نهایی

در نهایت، داشتن هم‌زمان دو گذرنامه، یکی عادی و دیگری زیارتی، به‌صورت دائمی امکان‌پذیر نیست، اما در شرایط خاص و زمان‌های مشخص ممکن است به‌عنوان راه‌حل موقت مورد استفاده قرار گیرد. مزایای این اقدام می‌تواند شامل مدیریت بهتر برنامه سفر، پیشگیری از تأخیر در اخذ ویزا و همچنین سهولت در حضور در مراسم‌های زیارتی باشد. با این حال، رعایت مقررات رسمی و هماهنگی با مراجع ذی‌ربط برای دریافت مجوزهای لازم اهمیت زیادی دارد.

اگر در آینده قصد سفر زیارتی یا سیاحتی دارید، بهتر است از چند هفته قبل، مدارک خود را آماده کرده، زمان‌بندی دقیقی برای صدور گذرنامه و خرید بلیط در نظر بگیرید تا بدون دغدغه به سفر بروید.