رپورتاژ آگهی/
حس و حال عجیب بزرگترین پستاندار جهان بودن اما دندان نداشتن!
آیا داستان پستاندار کره زمین که در دریا زندگی می‌کند، ولی دندان ندارد را شنیده‌اید؟
با نگاهی به عالم نهنگ‌های آبی، واقعیتی عجیب به چشم می‌خورد. این موجودات غول‌پیکر با ابعادی بی‌نظیر، علی‌رغم داشتن بزرگترین جثه موجود در جهان، دندان ندارند!
پس بدون دندان چطور غذا شکار می‌کنند؟
این مقاله، به رازهای مربوط به دندان‌های نهنگ آبی، پرداخته است. با مطالعه آن به اطلاعات جالبی در این خصوص پی خواهید برد.
دانستنی‌های جالب درباره بزرگترین پستانداری که دندان ندارد!
نهنگ آبی یا وال آبی بزرگترین موجود زنده کنونی روی کره زمین است. این نهنگ‌ها با جثه بسیار بزرگ خود به آرامی در اقیانوس شنا می‌کنند و گاهی نیز به سمت سطح آب می‌آیند تا هوایی تنفس کنند.
اگرچه نهنگ‌های آبی در اقیانوس زندگی می‌کنند، اما ماهی نیستند. در واقع آنها پستاندار هستند و مانند دلفین‌ها، از طریق ریه‌هایشان هوا را تنفس می‌کنند. این جانوران جالب از سوراخی که در بالای سرشان قرار گرفته، به نام "سوراخ تنفسی" که مانند نای انسان عمل می‌کند، استفاده می‌کنند.
اما شاید جالب‌ترین نکته درباره وال‌های آبی، انتخاب نوع غذایشان است که با اندازه بدن آنها خیلی تفاوت دارد. عجیب است که این موجودات با این جثه بزرگ خود، ترجیح می‌دهند کوچکترین موجودات اقیانوس را به عنوان غذا شکار کنند. اما چرا؟ جواب به ساختار دندان‌های نهنگ‌های آبی ربط دارد. در واقع نهنگ آبی دندان ندارد!
نهنگ آبی بدون دندان چگونه غذا می‌خورد؟
نهنگ‌های آبی به طور معمول حدود ۳۵۰ تا صفحه بالینی در دهان خود دارند که از جنس کراتین هستند. همان پروتئینی که ناخن‌های انسان‌ها را تشکیل می‌دهد. آنها نیز همانند ناخن‌ها، به صورت پیوسته رشد کرده و مجددا از بین می‌روند.
این بالین‌ها به صورت صفحات شانه مانند به طور عمودی در فک بالای آنها قرار گرفته‌اند و ممکن است طول آنها به حدود 1 متر برسد.
غذای مورد علاقه این نهنگ‌های بی دندان، یکی از کوچکترین موجودات اقیانوس به نام کریل ( موجودات ریز شبیه میگو) است. وال دهان خود را باز کرده و مقدار زیادی آب، کریل و سایر زوپلانکتون‌ها را وارد دهان خود می‌کند. سپس با بستن دهان آب و مواد اضافی از دهان او خارج می‌شوند. در واقع این صفحات شانه مانند همانند یک فیلتر عمل کرده و تنها مواد غذایی را در دام می‌اندازند و آنها را می‌بلعد.
پس نهنگ‌ها بر خلاف انسان‌ها با نداشتن دندان مشکلی در غذا خوردنشان ایجاد نمی‌شود. انسان‌ها در صورت از دست دادن یک یا چند دندان خود باید به فکر جایگزینی آن باشند تا عملکرد دهانشان مختل نشود. یکی از بهترین روش‌ها برای جایگزینی دندان از دست رفته آنها، ایمپلنت دندان است.
نهنگ آبی دندان ندارد، ولی روزانه به اندازه وزن یک فیل غذا می‌خورد!
این نهنگ به طور متوسط روزانه حدود 6 تن کریل می‌خورد. برای اینکه به درک بهتری از میزان غذایی که این نهنگ می‌خورد برسید، خوب است بدانید که یک فیل آفریقایی می‌تواند 7 تن وزن داشته باشد. یعنی غذایی که نهنگ آبی بی دندان روزانه مصرف می‌کند، تقریبا معادل وزن یک فیل آفریقایی است!
آیا نهنگ‌های آبی در گذشته دندان داشتند؟
تحقیقات علمی نشان می‌دهد که احتمالا نهنگ‌های آبی اولیه همانند نسل‌های پیشین خود دارای دندان بوده‌اند. اما بعدها برخی از آنها شروع به شکار غذای خود با زبان کردند و طی تکاملشان غیبت دندانی رخ داد. ظاهرا غیبت دندانی منجر به رشد بالین‌ها در فک نهنگ شد که امکان تصفیه غذایی که وارد دهان خود می‌کنند را فراهم کردند.
هر چند که در دهان نهنگ‌های بالینی دندان نمی‌روید، اما نوک دندان‌ها در مراحل جنینی آنها همچنان دیده می‌شوند.
آیا سایر نهنگ‌ها دندان دارند؟
بله. نهنگ‌ها به دو گروه اصلی تقسیم می‌شوند: نهنگ‌های دندان دار و نهنگ‌های بالینی یا بدون دندان. این دو نوع از لحاظ اندازه، گونه‌های مختلف، نحوه غذا خوردن و سایر موارد تفاوت‌های زیادی دارند.
نهنگ‌های بالین 14-15 گونه دارند، در حالی که نهنگ‌های دندان دار حدود 70-73 گونه دارند. دلیل اینکه نهنگ‌های دندان‌دار گونه‌های بسیار بیشتری دارند این است که شامل دلفین‌ها و گرازهای دریایی نیز می‌شوند.
نهنگ‌های دندان دار دارای دندان‌هایی هستند که از آنها برای گرفتن و شکار مواد غذایی استفاده می‌کنند. اما نهنگ‌های بالینی دندان‌های واقعی ندارند و به جای آن بالین‌های کراتینی دارند که از آنها برای تصفیه و جداسازی غذایشان از آب استفاده می‌کنند.
سخن پایانی
نهنگ آبی با داشتن بزرگترین بدن در دنیای جانوران، به عنوان درشت‌ترین پستاندار کره زمین معروف است. اما جالب اینجاست که این مخلوق غول‌پیکر، با وجود ظاهری که می‌تواند ترسناک به نظر برسد، اما هیچ دلیلی برای ترس از آنها وجود ندارد، زیرا به هر اندازه‌ای که بزرگ باشد، برای انسان و اغلب موجودات دریایی بی‌خطر است، زیرا از داشتن دندان محروم است.
این موجود که از بزرگترین مخلوقات زنده بر روی کره زمین است، از کوچکترین موجودات دریایی تغذیه می‌کند. این تضاد بین اندازه و نداشتن دندان‌ها، نمایانگر تفاوت‌های شگفت‌انگیزی است که در جهان زنده وجود دارد.
دندان نداشتن شاید برای این موجود عجیب که در این مقاله با آن آشنا شدید مشکل خاصی را ایجاد نکند، اما قطعا برای ما انسان ها این طور نخواهد بود.
بنابراین شناخت روش‌های پیشگیرانه که سبب مراقبت هر چه بهتر از دهان و دندان‌ها می‌شود، بسیار حائز اهمیت است. یکی از اقدامات ضروری در این خصوص، مراجعه منظم به مطب دندانپزشکی مجهز و دارای کادر مجرب جهت چکاپ وضعیت دندان‌ها و انجام برخی درمان های مورد نیاز است. در مطب دکتر فاطمه لبافی از پیشرفته ترین ابزارها به کار گرفته شده تا مراجعان گرامی نگرانی در خصوص سلامت دندان‌های خود نداشته باشند.
