فرصت‌های بازار ۱۸۸ میلیارد دلاری عربستان برای کالاهای ایرانی

علی آبشناس- خبرنگار شمانیوز، مذاکرات ایران و عربستان برای از سرگیری روابط، به یک توافق ختم شد.در روزهای گذشته توافق ایران و عربستان برای برقراری مجدد روابط سیاسی در صدر اخبار رسانه‌های منطقه و جهان قرار گرفت. در این میان سوال این است که تجارت ایران تا چه اندازه تحت تاثیر این از سرگیری احتمالی‌ روابط قرار خواهد گرفت.

عربستان با حدود ۳۵ میلیون نفر جمعیت و به عنوان بزرگترین کشور غرب آسیا، با اتکا بر درآمدهای نفتی ۹.۵ میلیارد دلاری خود هجدهمین اقتصاد بزرگ جهان و بزرگ‌ترین اقتصاد در منطقه خاورمیانه و شمال آفریقا محسوب می‌شود. اقتصاد عربستان سعودی، یک اقتصاد دستوری است. دولت بر فعالیت‌های عمدهٔ اقتصادی کنترل دقیق دارد. حدود ۳۵ درصد محصولات عمدهٔ داخلی به بخش خصوصی تعلق دارد. حدود ۹ میلیون کارگر مهاجر در عربستان سعودی مشغول به کارند.

برخی معتقدند که این بازار ۱۸۸ میلیارد دلاری می‌تواند فرصت خوبی برای کالاهای ایرانی باشد و علاوه بر این با نفوذ بالای این کشور بر دیگر کشورهای حوزه خلیج فارس، تجارت ایران نه تنها از طریق مستقیم بلکه به طور غیرمستقیم نیز تحت تاثیر قرار می‌گیرد.

بررسی آمارهای روابط اقتصادی دو کشور نشان می‌دهد این روابط از ابتدای سال ۱۳۹۵ به‌طور کامل قطع شده است اما قبل از آن، حجم تجارت دو کشور سالانه بین ۳۰۰ تا ۴۰۰ میلیون دلار و در بالاترین مقدار خود حدود ۱ میلیارد دلار بوده است.

همچنین بررسی آمار واردات عربستان سعودی نشان می‌دهد واردات این کشور از ۱۳۱ میلیارد دلار در سال ۲۰۱۱ به بیش از ۱۸۸ میلیارد دلار در سال ۲۰۲۲ رسیده است. 

بر مبنای آمارهای ارائه شده از سوی بانک جهانی در حوزه تجارت کالایی، در سال ۲۰۲۰ مهم‌ترین شرکای صادراتی عربستان امارات متحده عربی با سهم ۴.۸ درصد، چین با ۴.۴۱ درصد، هند با ۱.۶۷ درصد، سنگاپور با ۱.۵۵ درصد و بحرین با یک درصد هستند.

پنج شریک اول وارداتی عربستان نیز شامل چین با سهمی بالغ‌ بر ۲۰.۱۹ درصد، ایالات‌متحده با ۱۰.۷۴ درصد، امارات متحده عربی با ۶.۸۴ درصد، آلمان با ۵.۱۹ درصد و هند با ۴.۸۵ درصد است.

در حوزه تجارت خدمات، عربستان سعودی واردکننده خدمات با میانگین کسری سالانه ۶۱ میلیارد دلار طی سال‌های ۲۰۱۵ تا ۲۰۱۹ است. این رقم در سال ۲۰۱۵ بالاترین میزان بوده و به ۷۳.۶ میلیارد دلار رسیده است؛ بااین‌حال، صادرات خدمات عربستان سعودی به‌طور قابل‌توجهی در مدت مشابه افزایش یافته و از ۱۴.۵ میلیارد دلار در سال ۲۰۱۵ به ۲۴.۲ میلیارد دلار در سال ۲۰۱۹ رسیده است. عربستان، کشوری کلیدی در گردشگری مذهبی است و میلیون‌ها نفر سالانه به این کشور برای ادای حج سفر می‌کنند.

در بخش واردات، خدمات مرتبط با دولت تقریباً یک‌سوم واردات خدمات را تشکیل می‌دهند و پس‌ازآن حمل‌ونقل (۲۲.۵ درصد در سال ۲۰۱۹) و مسافرت (۱۹.۲ درصد در سال ۲۰۱۹) قرار می‌گیرد.

بعد از قطع روابط سیاسی بین دو کشور ایران و عربستان ارتباط مستقیم تجاری هم قطع شد و به صفر رسید. برقراری روابط اقتصادی و تجاری بین دو کشور بیش از همه مستلزم عادی شدن ارتباطات سیاسی و استقرار نمایندگی‌های دو کشور بود که با انجام توافق اخیر این امر تسهیل گردید. در گام بعدی باید زیرساخت‌هایی در زمینه ارتباطات بانکی و حمل و نقلی و همچنین امکان تردد تجار میان دو کشور برقرار شود. عربستان واردکننده حدود ۱۸۸میلیارد دلار کالا از دنیا است و این فرصت بسیار خوبی برای ما فراهم می کند تا در بازار این کشور حضور پیدا کنیم. 

طبق اخبار رسمی منتشره، در سال گذشته عملا صادرات ایران به عربستان سعودی متوقف بود و کل عدد ثبت شده در این حوزه حتی به ۴۲ هزار دلار نیز نمی‌رسید اما از ابتدای سال جاری تا پایان آبان‌ماه ایران بیش از ۳۰ هزار تن کالا به ارزش ۱۴ میلیون و ۷۱۰ هزار دلار به عربستان سعودی صادرات داشته است. 

در فصل پاییز ۱۴۰۱، بیش از ۳۰ هزار تن شمش فولاد به ارزش بیش از ۱۴ میلیون و ۲۰۷ هزار دلار به عربستان سعودی صادر شده است. همچنین حدود ۶۰ تن انگور بی‌دانه به ارزش ۱۲۶ هزار دلار نیز به عربستان صادر شده است. به این ترتیب حدود ۹۶ درصد از کالاهای صادر شده به عربستان سعودی را شمش آهن و فولاد تشکیل می‌دهند و بدنه کامیون و سنگ مرمر نیز دیگر کالاهای صادراتی ایران به عربستان سعودی بوده است.

قابل ذکر است اقلام عمده وارداتی عربستان شامل ماشین‌آلات، تجهیزات مکانیکی و برقی، کشتی و قایق، سازه‌های دریایی، دارو، آهن، فولاد، سوخت معدنی و روغن های معدنی، تجهیزات پزشکی، تجهیزات عکاسی و فیلمبرداری، سنگ‌ها و مواد پلاستیکی است که در برخی از این اقلام ایران ظرفیت صادراتی دارد.