تلخ مثل فروش کلیه | کلیه در بازار چند؟

به گزارش شمانیوز، فروش کلیه یکی از پدیده‌های ناخوشایند است. فروش کلیه به نوعی آسیب اجتماعی است. فروش کلیه برای کسب درآمد انجام می‌شود. برخی افراد ناچار به فروش کلیه هستند. فروش کلیه جرم محسوب می‌شود.

قیمت کلیه در ایران چیزی فراتر از هدیه‌ای است که توسط انجمن حمایت از بیماران کلیوی در سال1399 تاکنون تعیین شده است. این انجمن مبلغ 80 میلیون را به عنوان هدیه به اهداکننده کلیه در نظر گرفت، اما با نگاهی به آگهی‌های فروش کلیه می‌توان رقمی بین 150 تا 700 میلیون را دید. این آگهی‌ها را عموما زنان و مردان جوانی نصب می‌کنند که به خاطر مشکلات مختلف مالی مجبور شده‌اند کلیه‌ خود را بفروشند.

قیمت کلیه در سال 1402

انجمن حمایت از بیماران کلیوی در ابتدا رقم 12 میلیون و سپس 34 میلیون را به عنوان هدیه در نظر گرفت. اما از سال 1399 تا کنون این رقم به 80 میلیون افزایش یافته است. با این وجود، توافقی که فروشنده و خریدار کلیه با هم انجام می‌دهند، با توجه به گروه خونی و میزان سالم بودن کلیه فراتر است. به عنوان مثال؛ یک فروشنده کلیه با گروه خونی o+ رقم 650 میلیون را در خواست کرده است. گروه خونی o- نیز بسیار پرطرفدار است و با مبلغی حدود 750 میلیون خرید و فروش می‌شود. در دیگر آگهی های فروش کلیه نیز می توان رقم 300 میلیون را هم مشاهده کرد.

آمار مرگ و میر در بیماران کلیوی جهان روز به روز افزایش می‌یابد و امروزه این تعداد از یک میلیون نفر در سال، گذشته است. بخشی از این افزایش آمار ناشی از نظام سلامت کشورهایی است که توانایی پاسخگویی به نیازهای درمانی بیمارن دیالیزی را ندارند و بخشی دیگر از آن، بیمارانی هستند که در صف پیوند، در انتظار، جان می‌سپارند.

کلیه فروشی در ایران از کی باب شد؟

پیش از انقلاب اسلامی، ایران در شبکه جهانی تبادل اعضای بدن حضور داشت، اما پس از انقلاب متاسفانه از این سیستم خارج شد؛ در نتیجه اعضای بدن مورد نیاز بیماران پیوندی، باید در داخل کشور تامین می‌شد.

در سال‌های پایانی دهه 60 که میزان تقاضا بیش از تعداد کلیه‌های بود که عرضه می‌شد، موضوعی تحت عنوان «حق ایثار» به وجود آمد؛ یعنی دولت برای تشویق افراد به اهدای این عضو بدن، به اهداکنندگان مبلغی می‌پرداخت.

با گذشت زمان، وقتی افراد متوجه شدند این مبلغ می‌تواند بیش از چیزی باشد که دولت می‌پردازد، یا افرادی که جان‌شان در خطر است حاضرند هر مبلغی برای دریافت کلیه بپردازند، خرید و فروش کلیه میان مردم رونق گرفت و به این ترتیب بازار سیاه خرید و فروش کلیه به راه افتاد!

فروش اعضای بدن بدون منع قانونی

اولین عمل پیوند کلیه در ایران، 53 سال پیش یعنی در سال 1347 انجام شد. از آن زمان تاکنون بیش از 40 هزار عمل کلیه در کشور ما انجام شده است. همچنین همانطور که پیش‌تر گفته شد، نقطه آغاز خرید و فروش کلیه در ایران، به سال‌های بعد از انقلاب باز می‌گردد؛ پس این تجارت عمر چندان درازی ندارد!

ایران، یکی از معدود کشورهایی است که در آن فروش کلیه- و البته سایر اعضای بدن- غیرقانونی نیست و بسیاری از افراد تنها برای تامین خرج و مخارج زندگی، بر این عضو بدن خود، چوب حراج می‌زنند. خرید و فروش کلیه در ایران که این روزها تبدیل به یک تجارت شده، اگرچه آنقدرها هم سودآور نیست اما بیمارانی هستند که در صف پیوند کلیه موسسات رسمی، انتظار مرگ را می‎‌کشند و حاضرند هرقیمتی برای آن بپردازند تا یک زندگی معمولی را دوباره تجربه کنند. البته که دلالان هم از این آب گل‌آلود ماهی می‌گیرند. مسئولان هم می‌گویند ما حریف برخی موسسات نمی‌شویم تا دست از این خرید و فروش بردارند!

دلالان در مقابل انجمن حمایت از بیماران کلیوی

همانطور که گفته شد فروش کلیه در ایران به عوامل مختلفی بستگی دارد که یک سوی آن دلالان ایستاده اند و سوی دیگر، موسسات قانونی که پول ناچیزی به اهداکننده پرداخت می‌کنند. به صورت کلی، قیمت کلیه به گروه خونی و سن نیز مربوط است. اما آنچه اینجا اهمیت پیدا می‌کند «توافق» است.

در سال گذشته، قیمت رسمی کلیه، 18 میلیون تومان اعلام شد اما قیمت کلیه در بازار بین 20 تا 200 میلیون تومان متغیر است و گاهی شنیده می‌شود که یک کلیه سالم، 500 میلیون تومان فروخته می‌‎شود! فقط بستگی دارد که اهداکننده و دریافت کننده، سر چه مبلغی باهم توافق کنند.

به هر روی خرید و فروش اعضای بدن، چنین عادی و بدون هیج ساز و کار و نظارت رسمی، نگران‌کننده به نظر می‌رسد. حتی با وجود اینکه در سال 1398، رئیس پلیس فتا خرید و فروش اعضای بدن را در فضای مجازی ممنوع اعلام کرد، اما صفحات مجازی زیادی هستند که تنها و تنها به فروش کلیه اختصاص دارند.

این وضعیت تا حدودی می‌تواند نشان‌دهنده آن باشد که وضعیت اقتصادی و معیشتی به جایی رسیده است که افراد برای گذران زندگی حاضرند جان خود را به خطر بیندازند و کلیه خود را همچون پایان‌نامه و مدرک تحصیلی بفروشند. چون همانطور که می‌گویند، زندگی با یک کلیه چندان آسان نیست و عوارضی برای فرد اهداکننده یا فروشنده به دنبال دارد.

خرید و فروش کلیه مخالفان و موافقان بسیاری دارد؛ عده‌ای معتقدند این تجارت، جان انسان‌ها را نجات می‌دهد و فرهنگ ایثار را تقویت می‌کند و عده‌ای دیگر، رونق کسب و کار دلالان را نهی می‌کنند و معتقدند باید یک ساز و کار قانونی برای آن وجود داشته باشد یا یک نهاد رسمی بر انجام این عمل‌ها نظارت کند تا دست سودجویان از این بازار آشفته کوتاه شود.