تولد 69 سالگی خالق قصه های مجید

مهر نوشت: مراسم گرامیداشت سالروز تولد هوشنگ مرادی کرمانی نویسنده پیشکسوت ادبیات کودک و نوجوان عصر روز شنبه 16 شهریور و با حضور علاقه مندان آثارش در تالار دکتر علی شریعتی حسینیه ارشاد در تهران برگزار شد. در این برنامه ابتدا فیلم مستند زندگی هوشنگ مرادی کرمانی پخش شد و در ادامه مهرناز خراسانچی رئیس کتابخانه عمومی حسینیه ارشاد ضمن خوشامدگویی به حاضران، در سخنان کوتاهی گفت: اگر شخصیت آقای مرادی کرمانی را بشناسیم متوجه می شویم که او هیچ تفاوتی با نوشته هایش ندارد. ما خیلی راحت توانستیم از ایشان دعوت کنیم تا روز تولدشان را در کنارشان باشیم. اگر قرار باشد کسی در روز تولد من سخنرانی کند، او مادرم است در ادامه هوشنگ مرادی کرمانی نویسنده پیشکسوت و خالق آثاری چون «قصه های مجید» و «داستان آن خمره» در ابتدا گفت: اگر قرار باشد کسی در اینجا حرفی بزند، او مادرم است که من را در این روز به دنیا آورد. هر چند خیلی زود از کنار من دور شد. اینگونه جلسات از بهترین کارهایی است که می شود برای یک هنرمند انجام داد. وی سپس مردم جوامع را به سه گروه تقسیم کرد و افزود: گروهی هستند که به دنیا می آیند و معمولا بدون آنکه تاثیری بر اطرافشان بگذارند، از دنیا هم می روند. عده ای هم هستند که بر اینها حکومت می کنند و بعضاً هم موجب آسایش آنها می شوند. دسته سوم هنرمندان هستند که اینها متعلق به مردم هستند. آنها موقعیت فکری و اجتماعی و احساسی مردم را درک و آن را تبدیل به یک اثر هنری می کنند. وی گفت: آدم های خیلی عادی مانند آئینه می مانند که زندگی شان توسط هنرمندان در جامعه بازتاب می یابد. البته بازتاب های یک جامعه وقتی در آئینه می افتند، زود فراموش می شوند، اما هنرمندان موقعیت دوستی آنها را در آثاری مانند کتاب و نقاشی و فیلم ماندگار می کنند. این نویسنده پیشکسوت ادامه داد: تا امروز هزاران حسنک وزیر با آن وضعیت فجیع در ایران و جهان کشته شده اند، اما تنها عده کمی مانند او این شانس را داشته اند که کسانی مانند ابوالفضل بیهقی سرگذشت و سرنوشت آنها را ثبت کنند. با همه ناتوانی ام صداقت داشته ام مرادی کرمانی تصریح کرد: من به عنوان آدم کوچکی که در این سال ها کتاب نوشته ام، سعی کرده ام آنچه را از جامعه ام گرفته ام و در سخت ترین مراحل عبور داده ام، به رشته تحریر در بیاورم. شاید بتوانم بگویم استعداد نداشته ام، اما با همه ناتوانی ام صداقت داشته ام؛ هیچ چیزی و هیچ چیزی و هیچ چیزی برایم مهم تر و ارزشمندتر از صداقت نبوده است. این عضو فرهنگستان زبان و ادب فارسی تاکید کرد: من برای هیچ حکومت، دسته و گروه و تفکر و گرایش خاصی، وکیل و وزیری، هیچ چیزی ننوشته ام و از هیچکس هم هیچ نفرتی نداشته و ندارم. موقعیت هایی برای من پیش آمد که جور دیگری بنویسم، ولی خدا کمک کرد و البته این حس هم در وجود خود من بود که هر چیزی را که نوشته ام از دل برآمده باشد. من در این 50 سال کار نوشتن و در آنچه که نوشته ام، راوی صادقی بوده ام، ولی شاید زاویه دیدم خوب نبوده باشد. به هر حال امیدوارم همین راهی که آمده ام ادامه دهم. نویسنده باید بتواند در بدترین شرایط هم حرفش را بزند وی سپس به سئوالات حاضران در مراسم جشن شصت و نهمین سالگرد تولدش پاسخ داد. او در جواب این سئوال که آیا تاکنون موضوعی بوده که ذهن او را به خود مشغول کرده باشد، اما قادر به نوشتن آن نبوده باشد، گفت: بله اما نه به این جهت که سانسور جلوی من را گرفته باشد، بلکه این خود من بوده ام که نتوانسته ام از آن موضوع بنویسم. معتقدم اگر نویسنده نتواند حتی در بدترین شرایط حرفش را بزند، دیگر نویسنده نیست. «شهادت» موضوعی که مرادی کرمانی در نوشتن از آن ناتوان بوده است مرادی کرمانی سپس چند عنوان از موضوعاتی را که وی تاکنون قادر به نوشتن از آنها نبوده، برشمرد و گفت: من مدت ها با مسئله شهادت ور می رفتم و در واقع با آن زندگی می کردم ولی هر کاری کردم نتوانستم درباره این موضوع بنویسم. شاید به این دلیل که در واقعیت، من از این جنس نیستم. وی با نقل خاطره ای به توضیح بیشتر این موضوع پرداخت و افزود: سال ها پیش کتابداری که در کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان و در یکی از روستاهای دور افتاده کار می کرد، در زمان هایی بچه های روستا را دور خود جمع می کرد و زندگینامه شهدا را برایشان می خواند. داستان این کتاب ها برای بچه ها لذتبخش بود، اما تا آنجا که به قسمت جبهه می رسید. ولی یکی از این بچه ها که برادرش شهید شده بود، برخلاف بقیه دوست داشت قسمت مربوط به جبهه و جنگ و سختی های آن و شهادت را هم برایش تعریف کنند و حتی طوری شد که بعدها یکی از آرزوهای او، این شد که برود بجنگد و حتی شهید شود. خالق «قصه های مجید» به یکی دیگر از موضوعاتی که به گفته خودش نتوانسته درباره آن بنویسد اشاره کرد و گفت: نوع خاصی از مرغ ها هستند که گردنشان لخت است، وقتی اینها را می برند داخل دیگر پرنده ها که همه پر و بال دارند، بقیه اینها را دست می اندازند. البته اینها تقصیری ندارند و این سرنوشت کسی است که به اینگونه از لباس عادت کرده است. این در واقع داستانی بود که من همیشه در ذهنم بوده، ولی هیچوقت نتوانستم آن را بنویسم. مرادی کرمانی به تاثیر ذائقه خوانندگان آثارش در داستان های خود هم اشاره کرد و گفت: نوع خوانندگان من هم عموماً از جنسی هستند که به داستان هایی که تا کنون نوشته ام عادت کرده اند. ذهن نویسنده دقیقاً مانند یک قلاب ماهیگیری عمل می کند و همراه موج های جامعه حرکت می کند. من روزی ممکن است یک موضوع تا 12 موضوع به ذهنم بیاید که بعضی ها بسیار خام می آیند و بسیار خام هم می روند، ولی بعضی از این موضوع ها سمج ترند و مدام به من می گویند مرا بنویس و مرا بنویس. این نویسنده افزود: وقتی حادثه ای در ذهن یک نویسنده اتفاق می افتد، او درست مانند بچه ای که دوست دارد خیلی سریع آن را برای دیگران تعریف کند، عجله دارد که آن را بنویسد و در واقع با این کار آن را برای دیگران تعریف کند. البته این جرقه ها برای من زمانی تبدیل به داستان می شوند که مدت ها روی آنها کار کرده باشم. هوشنگ مرادی کرمانی در پاسخ به انتقاد یکی از خوانندگان آثارش نسبت به نحوه پایان بندی کتاب «شما که غریبه نیستید» ادامه داد: معمولاً خیلی کم اتفاق می افتد که یک اثری را که قبلاً مخاطبان را به خود جلب کرده است (قصه های مجید) ادامه بدهی، در مرتبه دوم هم موفق باشد. نکته دیگر این که من بعدها دیگر نتوانستم به آن راحتی و خلوصی که روستائیان اجازه دادند با آنها راحت باشم، در این کتاب (شما که غریبه نیستید) راحت باشم. هیچوقت بزرگ نمی شوم وی با بیان این جمله که «من هیچوقت بزرگ نمی شوم و همیشه بچه ام» ادامه داد: بعضی ها وقتی از یک دوره سنی به دوره سنی بالاتر می روند، با دوران قبلی خداحافظی می کنند، ولی من هیچ وقت با دوره قبلی خودم خداحافظی نکردم. شاید به این خاطر که پدر و مادرم را خیلی زود از دست دادم و در واقع هیچ وقت بچگی نکردم. این نویسنده در پاسخ به سئوالی درباره علت راه نیافتن داستان هایش به کتاب های درسی به خصوص در یکی دو دهه اخیر گفت: این یک واقعیت تلخ است و متاسفانه موقعیت، سیستم و سامانه آموزش و پرورش در این سال ها اینگونه بوده است. 20 سال تمام اجازه نمی دادند کتاب های من به مدارس برود. چند وقت پیش آقای نجفی (وزیر اسبق آموزش و پرورش) به من گفت «مرادی چرا کتاب هایت از در مدارس تو نمی رود؟» من گفتم «کتاب من ممکن است از در مدارس تو نرود، ولی از دیوار هم که شده می رود توی مدرسه!» وی در عین حال اعلام کرد: همین امروز (16 شهریور) به من اطلاع دادند که می خواهند داستان «رضایتنامه» را ببرند داخل یکی از کتاب های درسی. اگر بار دیگر به دنیا می آمدم، سراغ کوهنوردی می رفتم این نویسنده در پاسخ به سئوال یکی از خوانندگان خردسال آثارش که از او پرسید شما گفته اید اگر بار دیگر به دنیا می آمدید، به سراغ کوهنوردی می رفتید. چرا؟ تاکید کرد: کوه تنها جایی است که آدم می تواند آسمان باز را ببیند و در زمستان تا چشم کار می کند، برف و در تابستان تا چشم کار می کند، دشت را ببینند. جنگل این گونه نیست، برای من کوه جلوهای از طبیعت است ضمن اینکه من بچه که بودم با چوپان ها همواره به کوه می رفتم و خاطره این سفرها و به خصوص کوه های کرمان برایم همیشه زنده است. مرادی کرمانی در همین رابطه طرح اصلی یکی از داستان های ننوشته اش را نقل کرد که در آن قهرمان داستان که در احتضار به سر می برد، در ذهن خود به کوهنوردی می پردازد و درست در زمانی که به نوک قله می رسد، زندگی او هم خاتمه می یابد. خالق «قصه های مجید» درباره علاقه اش به دیگر ورزش ها هم گفت: من از کشتی گرفتن و فوتبال بدم می آید، چون به نظر 90 درصد انگیزه ای که در درون اینها نهفته است، این است که رقیب زمین بخورد و پدرش در بیاید، ولی کوهنوردی چیز دیگری است. آدم با کوه می جنگد این درست است ولی یک جنگ صلح آمیز. من پنجشنبه ها که به کوه می روم، وقتی که بر می گردم درست مانند موبایل هایی که کاملاً شارژ شده اند، یک هفته شارژ هستم. نویسندگی از نوشتن شروع می شود نه خواندن هوشنگ مرادی کرمانی همچنین گفت: نویسندگی از نوشتن شروع می شود نه از خواندن. در واقع اول باید بنویسید تا برسید به یک مانع و بعد بروید بخوانید تا مانع را از سر راه بردارید و همینطور الی آخر. سعی کنید آن چه را می نویسید صادقانه باشد، سفارش نپذیرید و وقتی هم می خواهید از انسان بنویسید، واقعاً از انسان بنویسید نه از دین و تفکر و جنس و زبان او. توضیحات مرادی کرمانی درباره علت جایگزینی اصفهان با کرمان در ساخت «قصه های مجید» وی همچنین در پاسخ به این سئوال که چرا فضای فیلم قصه های مجید در اصفهان ساخته شد و قهرمان آن یک پسر بچه اصفهانی است نه آن گونه که در کتاب یک پسر بچه کرمانی؟ گفت: من 3349 بار به این سئوال پاسخ داده ام! واقعیتش این است که جهان سینما و تصویر یک جهان بی رحم وبه شدت به مسایل اقتصادی وابسته است. شما شاید بتوانید یک کتاب را با یک میلیون تومان هزینه هم در بیاورید ولی یک فیلم خیلی خیلی ساده اقلاً 700 تا 800 میلیون تومان خرج بر می دارد. خالق «قصه های مجید» در توضیح بیشتر گفت: زمانی که «قصه های مجید» قرار بود ساخته شود، تلویزیون کمترین پول را برای ساخت آن گذاشت چون معتقد بودند این داستان ها آثار ارزشمندی نیست و بیشتر برای خنده بچه ها خوب است. ارزش و غیرارزش از نگاه آنها چیزهای دیگری بود. مساله دیگر بعد مسافت بین کرمان و تهران بود چون آن زمان ویدئوپروژکتور در کرمان نبود از همه مهمتر انتخاب بازیگر بود. ما پیرزنی می خواستیم که بتواند 16، 17 ساعت در روز کار کند واقعیتش این بود که چنین کاراکتری را در کرمان پیدا نکردیم. مرادی کرمانی ادامه داد: ما نتوانستیم پیرزنی را در کرمان پیدا کنیم که جلوی دوربین برود ولی در اصفهان اتوبوس اتوبوس پیرزن می آوردند و از آنها تست می گرفتند و جالب آنکه هیچکدام را هم قبول نکردند آخر سور آقای پوراحمد شاید مادرم بتواند این نقش را بازی کند رفت پیش بی بی و گفت مادر حاضری در فیلم بازی کنی که او هم گفت نه بچه جان بابات دعوایم می کنم. او گفت اگر بابا را راضی کنم چه؟ که همین اتفاق افتاد و یکی از قهرمان های داستان انتخاب شد. مساله دیگر این است که واقعاً شهر کرمان حتی برای 13، 14 قسمت قصه های مجید هم ظرفیت لوکیشن نداشت ولی اصفهان یک موزه است، یک موزه واقعی. شبکه استانی کرمان به دنیال ساخت سریال «شما که غریبه نیستند» مرادی کرمانی در پایان سخنانش از عقد قرارداد با شبکه استانی کرمان برای ساخت سریالی بر اساس داستان های کتاب «شما که غریبه نیستید» خبر داد. پس از سخنرانی مرادی کرمانی کیک تولد 69 سالگی او بریده شد و مخاطبان آثار این نویسنده پیشکسوت که عموماً هم خردسال بودند، برای گرفتن امضا و عکس یادگاری با نویسنده محبوبشان گرد او جمع شدند. بر اساس این گزارش، یکی دیگر از برنامه های مربوط به گرامیداشت سالروز تولد هوشنگ مرادی کرمانی، برپایی نمایشگاهی از آثار او در تالار دکمتر علی شریعتی کتابخانه عمومی حسینیه ارشاد بود. کتاب های عرضه شده در این نمایشگاه کوچک، علاوه بر آثار و کتابشناسی مرادی کرمانی، ترجمه انگلیسی، فرانسوی، روسی و چینی آثار این نویسنده را شامل می شد. «نشستن واژه در قصه» به کوشش حسین نیّر و زیر نظر هوشنگ مرادی کرمانی، «هوشو قصه ها، فیلم ها» به کوشش زوان قوکاسیان و شامل معرفی و بررسی آثار اقتباسی از نوشته های مرادی کرمانی، «صدای خط خوردن مشق» شامل بررسی ساختار و تاویل آثار مرادی کرمانی به قلم پروین سلاجقه و «نقش ادبیات کودک و نوجوان در آموزش و گسترش زبان فارسی» نوشته هوشنگ مرادی کرمانی از آثار دیگری هستند که در این نمایشگاه به نمایش در آمده اند.