قراردادهای جدید نفتی ضرورت های زمانی و مردان اجرایی آن
«صنعت نفت ایران، در یکی از سرنوشت سازترین دوران گذار خود به سوی توسعه قرار دارد، الگوی جدید قراردادهای نفتی ایران که این روزها بحث و مناظره بر سر آن بسیار رایج است از بنیادی ترین برنامه های ملی برای ساختن مسیر تحرک و پویایی اقتصاد کشور در دو دهه آینده است.» این مطلب سرآغاز یادداشتی در روزنامه اعتماد است.
در ادامه این یادداشت که در شماره دوشنبه یکم شهریور به قلم سعید مسروری فعال بخش خصوصی صنعت نفت منتشر شد، می خوانیم: اگر با نگاهی واقع بینانه شرایط و دورنمای صنعت نفت ایران را مرور کنیم نوعی احساس نگرانی از احتمال وقوع «فرصت سوزی» برای کشورمان پدید می آید، واقعیت اینجاست که حدود یک دهه تحریم و قطع همکاری های بین المللی آنقدر به صنعت نفت ایران ضربه زده است که اکنون اتلاف حتی یک روز زمان هم جفا در حق مردم و آینده کشور است. ایران با در اختیار داشتن حدود ١٥٤ میلیارد بشکه ذخیره نفت خام قابل برداشت و حدود ٣٤ تریلیون متر مکعب گاز طبیعی یکی از مهم ترین دارندگان ذخایر هیدروکربنی در کل جهان است، تا پیش از جدی شدن تحریم ها، روزانه 4.2میلیون بشکه نفت خام ایران تولید و حدود 2.6میلیون بشکه آن صادر می شد، با این حال به دلیل وقوع تحریم و قطع روابط بازرگانی نفت ایران با بازارهای جهانی، بخشی از این ظرفیت متوقف و تولید پایدار از برخی میدان های نفتی ایران قطع شد که پس از برجام، احیای این ظرفیت و بازگشت به سطح پیش از تحریم ها، اولی ترین راهبرد وزارت نفت قرار گرفت و با تلاش فراوان به موفقیت ختم شد. اما این مساله نمی تواند برای آینده اقتصاد مولد ایران مطلوب و تامین کننده خواسته های بزرگ کشور باشد، برخی از مهم ترین میدان های نفت و گاز کشور که در بخش های مشترک با همسایگان قرار گرفته اند در طی دوران نسبتا طولانی تحریم، به حیات خلوت عملیات برداشت کشورهای رقیب تبدیل شد و عملا بخشی از دارایی ملی ایران از کف ایرانیان رفت، همچنین تعدادی از میادین نفتی ایران که در نیمه دوم عمر خود قرار دارند به دلیل عدم اجرای طرح های فناورانه نگهداشت که مستلزم تزریق سرمایه و دانش فنی بودند با کاهش مستمر تولید مواجه شدند و این روزها به موجودی رنجور شبیه هستند که عدم رسیدگی به موقع می تواند پرونده حجم قابل توجهی از ذخایر نفتی موجود در آنها را برای همیشه با مرگ در مخزن ببندد. همه این رخدادها اگر با نگاهی آینده نگرانه و واقعی مواجه باشد به معنای درک درست شرایط حساس و تاریخی صنعت نفت است، اینکه بدانیم در همسایگی مان، کشورهایی نظیر عربستان با طرح هایی همچون عرضه سهام غول نفتی خود یعنی آرامکو و یا عراق با بالاترین سطح جذابیت قراردادی می توانند تمام سرمایه های مقطعی بازار مالی صنعت نفت جهان را به سوی خود متمایل کنند باعث افزایش نگرانی های مان خواهد شد و فرصت محدود و تاکید می کنم بسیار محدود موجود در مقابل بخش نفت و گاز ایران را با وسواس بیشتری درک می کنیم. در همین حال وزارت نفت پس از قریب به دو سال و نیم، الگوی جدید قراردادهای نفتی را با هدف جذب سرمایه و دانش فنی مورد نیاز برای مهم ترین نیازهای صنعت نفت کشورمان تدوین و نهایی کرده است که پس از تصویب هیات دولت در مردادماه سال جاری این الگو، عملا وارد مدار اجرایی آن در کشور شد. الگوی جدید قراردادها درصدد است حدود ٣٥ تا ٦٠ میلیارد دلار سرمایه و نیز بالاترین سطح دانش فنی موجود در رشته های مرتبط با ازدیاد برداشت نفت خام مخازن را برای کشورمان به ارمغان بیاورد، طی یکسال گذشته نیز ده ها ملاقات و رایزنی در سطوح ارشد کشور برای جذب سرمایه گذاری های نفت و گاز انجام شده و اکنون کشورمان تقریبا آماده اجرای این قراردادها است و بنا به ضرورت های عقلی باید این کار در فرصت محدود پیش روی کشور به اتمام برسد، فراموش نکنیم که ناامنی و فتنه داعش در عراق به زودی پایان می یابد و نیز اقتصاد ضربه خورده سعودی نیز بیش از این توان و تحمل ادامه جنگ پرهزینه یمن را ندارد و دیر نیست که ببینیم عراق با قراردادهای جذاب نفتی اش به بهشت سرمایه گذاران تبدیل شود و عربستان هم با عرضه سهام آرامکو میلیاردها دلار از بازار سرمایه نفت و گاز جهان را به سوی کشورش سرازیر کند که اگر این دو اتفاق بیفتد ایران برای جذب سرمایه گذار باید شرایط بسیار سخت تری را مرور کند. از سویی می دانیم که اجرای الگوی جدید قراردادهای نفتی باید به دو نتیجه ملموس برسد، نخست افزایش سریع میزان تولید و تولید اضافی (در میادین ممکن برای ازدیاد برداشت) و دوم پیدایش موج جدید و پررونقی از کسب و کار در شرکت ها و سازندگان ایرانی از طریق ایجاد مشارکت های فنی و صنعتی میان سرمایه گذاران خارجی و صنعتگران ایرانی است، تحقق چنین نتایجی به مردان اجرایی مجرب و «امتحان پس داده» احتیاج دارد که بتوانند با درک درست شرایط خاص و تاریخی صنعت نفت ایران، نگاهی رو به توسعه بلندمدت در صنعت نفت داشته باشند، باعث امیدواری است که پیش از اجرای اولین قراردادهای نسل جدید، مدیری بسیار کاربلد و حرفه ای در مسوولیت شرکت مهندسی و توسعه نفت ایران منصوب شد. سید نورالدین شهنازی زاده که از جمله مدیران ممتاز صنعت نفت ایران در سال های گذشته بوده است در مسوولیت جدید، در حقیقت، راهبر و مدیر مرکز ثقل اجرای قراردادهای جدید نفتی خواهد بود، آنچه مسلم است اجرای الگوی جدید قراردادهای نفتی ایران نیازمند اراده و هنر مدیریتی است و مساله مدیریت در این طیف جدید از توسعه صنعت نفت در واقع یک مولفه استراتژیک محسوب می شود. صنعت نفت ایران این روزها یکی از مهم ترین مقاطع تحول و توسعه خود را تجربه می کند، از سویی مردم کشور که سال ها سختی های تحریم و قطع همکاری های بین المللی را تجربه کرده اند انتظار دارند نشانه هایی عینی از پایان عصر تحریم و بازگشت ایران به مدار همکاری بین المللی را به روشنی ببینند، اجرای الگوی جدید قراردادهای نفتی ایران سندی غیرقابل انکار از احیای نام ایران در فضای همکاری های بین المللی است.
