مکانیزم ماشه فعال شد؛ ایران و چالش بازگشت تحریم‌ها

مهدیه اسلامی روزنامه نگار در یادداشتی نوشت: در روزهای اخیر، کشورهای اروپایی اقدام به فعال‌سازی مکانیزم ماشه علیه ایران کرده‌اند؛ اقدامی که بازگشت تحریم‌های سازمان ملل را در پی دارد و می‌تواند تنش‌ها در عرصه داخلی و بین‌المللی را افزایش دهد. ایران اما ضمن رد این اقدام، به‌دنبال تقویت همکاری‌های هسته‌ای با متحدان منطقه‌ای و جهانی خود است.
 در روزهای اخیر، فعال‌سازی مکانیزم ماشه توسط کشورهای اروپایی (بریتانیا، فرانسه و آلمان) در واکنش به نقض توافق هسته‌ای ایران (برجام) توجهات زیادی را به خود جلب کرده است. این اقدام که به‌منظور بازگرداندن تحریم‌های پیشین سازمان ملل علیه ایران طراحی شده است، نه‌تنها روابط ایران با کشورهای غربی را وارد مرحله‌ای حساس کرده، بلکه پیامدهای گسترده‌ای در عرصه داخلی و بین‌المللی به‌دنبال دارد.

1. زمینه‌سازی برای فعال‌سازی مکانیزم ماشه

در تاریخ 28 اوت 2025، کشورهای اروپایی با استناد به نقض تعهدات هسته‌ای ایران، فرآیند فعال‌سازی مکانیزم ماشه را آغاز کردند. این مکانیزم، که در برجام پیش‌بینی شده است، به‌طور خودکار تمامی تحریم‌های پیشین سازمان ملل را علیه ایران بازمی‌گرداند. این اقدام پس از آن صورت گرفت که ایران از همکاری با آژانس بین‌المللی انرژی اتمی (IAEA) خودداری کرده و اطلاعات دقیقی درباره ذخایر اورانیوم غنی‌شده خود ارائه نکرد.

2. واکنش ایران به مکانیزم ماشه

در واکنش به این اقدام، ایران ضمن رد فعال‌سازی مکانیزم ماشه، خواستار ورود بازرسان روسی به تأسیسات هسته‌ای بوشهر شد. این درخواست نشان‌دهنده تمایل ایران به تقویت همکاری‌های هسته‌ای با کشورهایی مانند روسیه است و در عین حال، تمایل به کاهش نفوذ غربی در برنامه هسته‌ای خود را نمایان می‌سازد.

3. پیامدهای احتمالی فعال‌سازی مکانیزم ماشه

افزایش تنش‌ها در منطقه: بازگشت تحریم‌ها می‌تواند فشارهای اقتصادی و سیاسی را بر ایران افزایش دهد و احتمال تشدید تنش‌ها در منطقه را به‌دنبال داشته باشد.

تضعیف دیپلماسی: این اقدام ممکن است فرصت‌های دیپلماتیک برای حل‌وفصل مسائل هسته‌ای را محدود کند و فضای گفت‌وگو را تنگ‌تر سازد.

واکنش‌های داخلی: در داخل ایران، این تحولات می‌تواند به تقویت دیدگاه‌های مخالف با مذاکره با غرب و تأکید بر خودکفایی و همکاری‌های منطقه‌ای منجر شود.

4. چشم‌انداز آینده

با توجه به نزدیک شدن به پایان مهلت فعال‌سازی مکانیزم ماشه در اکتبر 2025، ضروری است که ایران و کشورهای اروپایی با درک متقابل و اراده سیاسی، به‌دنبال راه‌حل‌های دیپلماتیک برای کاهش تنش‌ها و بازگشت به تعهدات برجامی باشند. همچنین، ایران باید با شفاف‌سازی در مورد برنامه هسته‌ای خود و همکاری با نهادهای بین‌المللی، اعتماد جامعه جهانی را جلب کند.

مکانیزم ماشه فعال شد؛ ایران و چالش بازگشت تحریم‌ها