کامران ندری در گفتگو با شمانیوز:
اوراق تبعی «همیار» جذابیتی برای سرمایه‌گذار ندارد / کاهش ریسک سیاسی پیش‌نیاز بازگشت اعتماد به بورس است
کامران ندری، استاد دانشگاه امام صادق(ع) و کارشناس اقتصادی، با اشاره به اجرای اوراق تبعی همیار، آن را ابزاری نه‌چندان جذاب برای سرمایه‌گذاران دانست و تأکید کرد: مادامی‌که ریسک‌های سیاسی و اقتصادی در سطح بالایی باقی بماند، حتی ابزارهایی چون بیمه سهام نیز قادر نخواهند بود بازار سرمایه را به تعادل بازگردانند.
کامران ندری، در گفت‌وگو با خبرنگار شمانیوز، درباره طرح اوراق تبعی یا بیمه سهام تحت عنوان «همیار» که اخیراً از سوی سازمان بورس اجرایی شده، اظهار داشت: اینکه طرحی برای حمایت از بازار سرمایه طراحی شده، فی‌نفسه اقدام مثبتی است، ولی همان‌طور که شما گفتید، انتقاداتی به این طرح وارد است.
وی افزود: یکی از مهم‌ترین انتقادها این است که چرا این اوراق را در ایام جنگ نفروختند؛ در حالی‌که شاخص ریزش شدیدی داشت و سهامداران با زیان ۳۰ درصدی مواجه شدند. اگر پیش از بازگشایی بازار این اوراق عرضه می‌شد، حداقل بخشی از آن زیان پوشش داده می‌شد و اصل سرمایه مردم از ریزش محفوظ می‌ماند.
کارشناس اقتصادی در ادامه گفت: انتقاد دوم نیز مربوط به سقف سود تعیین‌شده است. این اوراق نهایتاً برای سرمایه‌گذاران خردی که زیر ۵۰۰ میلیون تومان سرمایه دارند، ۲۰ درصد سود تضمین می‌کند، در حالی‌که در حال حاضر صندوق‌های درآمد ثابت ۳۰ تا ۳۵ درصد سود می‌دهند. بنابراین اصلاً طرح جذابی نیست و به سختی می‌توان گفت این ابزار، در مقایسه با ابزارهای دیگر بازار سرمایه، بتواند در جذب سرمایه موفق عمل کند.
ندری افزود: البته من جزئیات کامل این اوراق را نمی‌دانم، ولی ظاهراً به این صورت است که اگر سرمایه‌گذار، اوراق خود را تا پایان دوره، یعنی یک سال، نگه دارد و نفروشد، در پایان، اصل سرمایه به همراه سود ۲۰ درصد به او تعلق می‌گیرد. اگر در این مدت سهام را بفروشد، از این سود تضمینی محروم می‌شود.
وی گفت: این نوع اوراق در واقع برای حمایت از بازار در برابر فشار فروش طراحی شده است و تلاش دارد سهامدار را به نگهداری سهام ترغیب کند، ولی همان‌طور که اشاره کردید، به‌دلیل نرخ سود پایین آن نسبت به سایر ابزارهای بازار، خیلی نمی‌توان به استقبال گسترده از آن امیدوار بود. این اوراق تنها در صورتی می‌تواند خریدار داشته باشد که قیمتش خیلی پایین باشد و فرد پیش‌بینی کند در کوتاه‌مدت سودی بیشتر از این ۲۰ درصد به دست خواهد آورد.
این استاد دانشگاه امام صادق(ع) تصریح کرد: به طور کلی، ابزارهایی مانند اوراق تبعی، در شرایط فعلی بازار سرمایه که با نااطمینانی، بی‌ثباتی سیاسی و ریسک‌های بالای کلان مواجه است، احتمالاً نمی‌توانند جذابیت بالایی برای سرمایه‌گذار داشته باشند. الان سرمایه‌گذار می‌بیند که صندوق‌های بانکی سود بالاتری می‌دهند و بدون ریسک هستند؛ بنابراین دلیلی ندارد که اوراقی بخرد که سود پایین‌تری دارد و مشروط به نگه‌داشت یک‌ساله هم هست.
کامران ندری در ادامه درباره کارآمدی این ابزار در تقویت اعتماد عمومی به بازار سرمایه گفت: ببینید، در هر بازاری باید به نوآوری‌ها فرصت داد تا در عمل محک بخورند. ممکن است موفق شوند یا نشوند، ولی اینکه به بازار تزریق ایده جدیدی شده، به‌خودی‌خود اتفاق بدی نیست. باید دید این طرح به‌مرور زمان چگونه عمل خواهد کرد. شاید اصلاح شود، تکمیل شود، یا اگر موفق نبود، کنار گذاشته شود.
وی ادامه داد: البته این را باید پذیرفت که هر نوآوری یا ابزار مالی، در صورتی کارکرد دارد که شرایط بیرونی بازار نیز مساعد باشد. الان در بازار سهام، ریسک‌ها بسیار بالاست. بلاتکلیفی در سیاست خارجی، ترس از درگیری نظامی، و ابهام در آینده اقتصادی کشور، سرمایه‌گذار را نگران می‌کند. در چنین شرایطی، ابزارهایی مثل اوراق تبعی نمی‌توانند به تنهایی اعتماد ایجاد کنند.
ندری افزود: بازار سرمایه ما هم‌اکنون متناسب با شرایط اقتصادی کشور رفتار می‌کند. وقتی ریسک در اقتصاد بالا می‌رود، سرمایه‌گذار انتظار دارد بازدهی بالاتری داشته باشد. اگر بازده مورد انتظار تأمین نشود، طبیعتاً قیمت‌ها باید پایین بیایند تا این بازده جبران شود. بنابراین کاهش قیمت سهام در بورس ایران، یک اتفاق طبیعی و قابل پیش‌بینی است که بازتاب‌دهنده افزایش ریسک در کل اقتصاد کشور است.
وی اظهار داشت: راه حل این نیست که با ابزارهای مالی مثل اوراق تبعی، ریسک را حذف کنیم. چون بسیاری از این ریسک‌ها اصلاً از جنس مالی نیستند. به عنوان مثال، ریسک جنگ یا تحریم، یا حتی ریسک‌های بزرگ سیاسی، از دست سازمان بورس و وزارت اقتصاد خارج است. نمی‌توان از این نهادها انتظار داشت ریسک‌هایی را کنترل کنند که ریشه در سیاست خارجی دارد.
کارشناس اقتصادی در ادامه گفت: متأسفانه برخی از مسئولان ما هنوز این واقعیت را درک نکرده‌اند. انتظار دارند مدیران سازمان بورس کاری کنند که مثلاً ریزش بازار متوقف شود، در حالی که بخش عمده‌ای از ریسک‌ها از بیرون بازار می‌آید. مثلاً تصمیمی که در سطح سیاست خارجی گرفته می‌شود، می‌تواند به راحتی فضای بورس را متلاطم کند. ابزارهایی مانند اوراق تبعی فقط در سطح حمایت کوتاه‌مدت از سرمایه‌گذار می‌تواند مؤثر باشد، نه در رفع ریشه‌ای مشکل.
کامران ندری در ادامه اظهار داشت: من نمی‌دانم نهاد منتشرکننده این اوراق تبعی، یعنی نهادی که متعهد به پرداخت ۲۰ درصد سود است، واقعاً توان پرداخت این سود را دارد یا نه. این خودش یک سؤال مهم است. ضمن اینکه، همان‌طور که گفتید، وقتی صندوق‌های رقیب هستند که سود بالاتر می‌دهند، سرمایه‌گذار منطقی دلیلی برای خرید اوراق تبعی نمی‌بیند، مگر اینکه اوراق با قیمت خیلی پایین به بازار عرضه شود.
وی در پایان خاطرنشان کرد: البته گفتم چون اطلاعاتم درباره جزئیات دقیق این اوراق کامل نیست، نمی‌توانم اظهار نظر قاطعی بکنم، ولی با این توضیحاتی که شما دادید، خیلی بعید به نظر می‌رسد که این اوراق بتواند به‌صورت گسترده در بازار موفق عمل کند. مگر اینکه شرایطی فراهم شود که بازدهی آن واقعاً برای سرمایه‌گذار جذاب باشد. در غیر این صورت، نمی‌توان انتظار داشت که سرمایه‌گذار با وجود ریسک‌های فراوان، به خرید چنین اوراقی روی بیاورد.
