قمار خطرناک ترامپ بر سر برجام
با اینکه سازمانهای نظارتی بینالمللی گزارش دادهاند که ایران به توافق هستهای برای محدود کردن فعالیت خود پایبند بوده، اما باز هم دونالد ترامپ با این توافق مخالف است.
به گزارش شمانیوز: تنشها میان ایران و عراق در حال افزایش است. هفته گذشته، کشتیهای جنگی نیروی دریایی ایران و آمریکا باز هم در آبهای خلیجفارس باهم برخورد کردند. همچنین، کنگره تحریمهای جدیدی علیه اشخاص و شرکتهای مرتبط با برنامه موشکی ایران وضع کرد. ایران نیز در واکنش به این تحریمها یک موشک آزمایش کرد. نیروهای تحت حمایت واشنگتن و تهران به جنگهای نیابتی خود در خاورمیانه (از روسیه تا یمن) ادامه میدهند.
اما تنها در یک حوزه تنشهای میان دو کشور کمتر شده است: برنامه هستهای ایران. تا به امروز، آژانس بینالمللی انرژی اتمی (IAEA) هفت بار اعلام کرده که ایران به تعهدات این توافق پایبند بوده است. شرکای آمریکا ازجمله اتحادیه اروپا، روسیه و چین نیز این موضوع را تأیید کردهاند. جالب است که دولت ترامپ نیز دو بار پایبندی ایران به تعهداتش را تأیید کرد.
اما ترامپ میخواهد توافق را لغو کند و اهمیتی به پایبندی ایران به برجام نمیدهد. او تمایلی به تأیید انطباق ایران با توافق نداشت و هفته گذشته نیویورکتایمز در گزارشی نوشت که ترامپ به مشاورانش گفته میخواهد دلیلی برای برهم زدن توافق با ایران پیدا کند.
اگر ترامپ این مسیر را ادامه دهد، تنها نتیجهی حاصل خصومت بیشتر با تهران خواهد بود و رهبران تهران را متقاعد میکند وجود ِسلاحهای هستهای برای بقایشان ضروری است. این دقیقاً همان مشکلی است که اکنون آمریکا با کره شمالی دارد. زرادخانه هستهای کره شمالی کشورهای زیادی در آسیای شرقی را تهدید میکند.
واکنش ترامپ به توافقِ باراک اوباما با ایران، شباهتهای زیادی به واکنش جورج دبلیو بوش به توافقِ بیل کلینتون با کره شمالی دارد. آن زمان نیز همانند امروز، یک رئیسجمهور جدید قصد داشت مسیر تازهای در زمینهٔ سیاست خارجی پیش بگیرد تا خود را از پیشینیانش متمایز کند. در آن زمان بوش پرونده کره شمالی را بهطور کامل بازنگری کرد.
نزدیک شدن دو کشتی ایران و آمریکا در خلیجفارس
دولت بوش ادعا میکرد شواهدی از غنیسازی مخفیانه اورانیوم توسط کره شمالی دارد که توافق را نقض میکند. دولت بوش بهجای ایجاد یک ائتلاف بینالمللی و مجبور کردن پیونگیانگ برای پایبندی به چارچوب توافق، تصمیم گرفت دیپلماسی را کنار بگذارد.
در سال 2005 آمریکا متوجه شد که پیونگیانگ به تولید سلاح هستهای بسیار نزدیک است و بوش سعی کرد برای یک توافق جامعتر در مورد خلع سلاح مذاکره کند، اما خیلی دیر شده بود. شاید رهبر کره شمالی با دیدن سرنوشت صدام حسین در عراق مصمم شد سلاح هستهای تولید و بقای خود را تضمین کند. یک سال بعد، اولین سلاح را آزمایش کردند.
برخلاف کره شمالی در سال 2001، امروزه شکی نیست که ایران تمام موارد توافق را رعایت میکند و در ازای لغو تحریمها، فعالیتهایش را تنها در راستای مقاصد صلحآمیز پیش میبرد.
بازرسیهای دقیق و سرسختانهای توسط آژانس بینالمللی انرژی اتمی انجام میشود تا از عدم فعالیت ایران در زمینهٔ طراحی و توسعه سلاحهای هستهای اطمینان یابند. البته هیچ توافقِ کنترل سلاحی بینقص نیست، اما ترامپ باید این سؤال را از خود بپرسد: چه گزینهی دیگری دارد؟
بدون توافق هستهای، واشنگتن و متحدانش دسترسی کمتری به برنامهی هستهای ایران خواهند داشت و اعمال محدودیت برایشان دشوارتر خواهد بود. تا زمانی که ایران به برجام پایبند باشد، هرگونه اقدامی از سوی واشنگتن برای نقض آن، بیاعتباری آمریکا در جوامع بینالمللی را در پی خواهد داشت. این امر بر توانایی و اعتبار آمریکا در مذاکرات آینده با دوست و دشمن تأثیر میگذارد که دیگر از پایبندی آمریکا به تعهداتش در صورت روی کار آمدن رئیسجمهور جدید، مطمئن نخواهند بود.
این رفتار تفاوت بسیار اساسی با رویکرد پرزیدنت اوباما در تعاملات دوجانبه و چندجانبه با ایران دارد. اروپا خواهانِ حفظ توافق با ایران است و ناسازگاری ترامپ به روابط فراقاره ای آسیب خواهد زد.
اگر ایران نتیجهگیری مشابه باکره شمالی داشته باشد (که هدف واشنگتن محدود کردن برنامه هستهای نیست، بلکه بهانهای برای تغییر حکومت است)، سلاحهای هستهای را ابزاری بازدارنده خواهد دید. بنابراین واشنگتن درگیر حملات نظامی میشود که احتمالاً آمریکا را در جنگ دیگری در خاورمیانه غرق میکند.
ترامپ همواره مخالفت خود با تهاجم به عراق را اعلام کرده است. او این جنگ را عامل "بیثباتسازی خاورمیانه" میداند و گفته آمریکا باید "حمله به رژیمهای خارجی که چیزی از آنها نمیداند را متوقف کند." اکنون وقت خوبی است که ترامپ به توصیههای خودش عمل کند.
جالب اینجاست که دولت ترامپ نیز احتمالاً همان مسیری را طی خواهد کرد که آن را به باد تمسخر میگرفت: جورج دبیلو بوش، رئیسجمهوری که یک بحران بزرگ ایجاد کرد، یک درگیری بیپایان به را ه انداخت و سبب فرسایش موقعیت آمریکا در سراسر جهان شد.
در حال حاضر بحران و مشکلات زیادی وجود دارند که خواب شب را از چشمان رئیسجمهور میگیرند: داعش، سوریه، موشک های هستهای کره شمالی، گسترش نفوذ چین در دریای چین جنوبی و مداخله روسیه در اروپای شرقی و کشورهای حوزه بالتیک. به نفع واشنگتن است که برجام را به حال خود رها کند. باید از تاریخ درس بگیرد و بهجای تضعیف توافق، برای حفظ آن بکوشد.
منبع:فرارو